W październiku 2021 r. została opublikowana decyzja Komisji Europejskiej (UE) 2021/1870 ustanawiająca kryteria ekologiczne EU Ecolabel dla produktów kosmetycznych i produktów do pielęgnacji zwierząt. Produkty do pielęgnacji zwierząt zostały po raz pierwszy dołączone do portfolio programu EU Ecolabel, dając łącznie 24 grupy produktów i usług, które można certyfikować w ramach tego oznakowania.
Tekst: Pracownicy Zespołu ds. Certyfikacji Ecolabel w Polskim Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
Zakres kryteriów
Zakres kryteriów opisany w decyzji (UE) 2021/1870 (tzw. decyzja KE) obejmuje substancje lub mieszaniny przeznaczone do kontaktu z sierścią zwierząt w celu utrzymania jej w czystości lub poprawy jej kondycji. Decyzja ta obejmuje wyłącznie produkty spłukiwane, takie jak szampony i odżywki dla zwierząt, przeznaczone zarówno do zastosowań domowych, jak i do zastosowań profesjonalnych. Certyfikacji nie podlegają natomiast produkty, które są specjalnie wprowadzane do obrotu jako środki dezynfekcyjne lub antybakteryjne.
W Polsce jednostką właściwą do prowadzenia procesu certyfikacji jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. (dalej PCBC S.A.).
Produkty przedstawione do certyfikacji na oznakowanie EU Ecolabel są oceniane przez jednostkę certyfikującą, a prawo używania oznakowania jest nadawane na podstawie uzyskanej pozytywnej decyzji w sprawie certyfikacji potwierdzającej spełnienie wymagań określonych przez kryteria w wielu różnych aspektach, w tym m.in. w obszarze:
- wymogów prawnych – czyli produkt musi spełniać wszystkie wymagania prawne państwa, w którym ma zostać wprowadzony do obrotu,
- toksyczności w stosunku do organizmów wodnych (CDV, ang. Critical Dilution Volume),
- biodegradowalności,
- receptury produktu, w tym m.in. substancji wzbudzających szczególnie duże obawy (braku obecności substancji SVHC, ang. Substances of Very High Concern), substancji zapachowych, konserwantów i barwników na podstawie określonych w kryteriach wartości progowych,
- opakowań, m.in. w zakresie wskaźnika wpływu opakowania (PIR, ang. Packaging Impact Ratio) oraz czy zostało zaprojektowane w sposób ułatwiający recykling.
Dodatkowo jednostka certyfikująca sprawdza na podstawie przedstawionej dokumentacji, czy produkt spełnia wymagania dotyczące zrównoważonego pozyskiwania oleju palmowego, zdatności do użycia oraz poprawnego użycia logo i numeru zezwolenia EU Ecolabel. Wymaga również podkreślenia minimalna wielkość opakowania dla produktów spłukiwanych, która wynosi 150 ml.
Procedura certyfikacji
Producent, dystrybutor czy importer ubiegający się o przyznanie prawa używania oznakowania EU Ecolabel na swoim produkcie, czyli Wnioskodawca, w procesie certyfikacji jest zobowiązany przedstawić dowody potwierdzające spełnienie wszystkich wymagań określonych w decyzji KE. Przykładami dokumentów, które mogą być dostarczane przez Wnioskodawców, są:
- deklaracje od dostawców surowców, opakowań,
- karty charakterystyki i specyfikacje techniczne stosowanych substancji i mieszanin,
- wypełnione arkusze kalkulacyjne, których wzory opublikowała KE,
- certyfikaty i zaświadczenia, np. RSPO (ang. Roundtable on Sustainable Palm Oil) certificate,
- projekty etykiet wraz z zaprojektowanym opisem zastosowania produktu,
- sprawozdania z badań gotowego produktu oraz zastosowanych substancji i mieszanin.
Co zmieni się od 1 stycznia 2023 r.?
W tym miejscu warto wspomnieć, że od 1 stycznia 2023 r. będzie obowiązywał nowy wzór karty charakterystyki wprowadzony Rozporządzeniem Komisji (UE) 2020/878 z 18 czerwca 2020 r. Obecnie jesteśmy jeszcze w okresie przejściowym, w którym, zgodnie z zaleceniami ECHA (ang. European Chemicals Agency), należy wprowadzać nowe, wymagane elementy karty przy jej aktualizacji. Jednak po 1 stycznia 2023 r. wszystkie karty występujące w obrocie towarowym powinny mieć zastosowany nowy układ oraz treść zgodną z Rozporządzeniem Komisji (UE) 2020/878.
Niedozwolone jest prowadzenie badań gotowych receptur, składników i ich kombinacji na zwierzętach. Do potwierdzenia spełnienia wszelkich podstawowych, jak i drugorzędnych funkcji produktu można przedstawić dane bibliograficzne z opublikowanych badań, a także informacje lub dane techniczne pozyskane od dostawców surowców (wskazujące np. na rekomendowane dozowanie surowców czy badania laboratoryjne dotyczące skuteczności ich składników).
Jak przebiega certyfikacja?
Certyfikacja to proces polegający na ocenie, czy produkt lub usługa spełniają określone w decyzji KE kryteria. Wnioskodawca zainteresowany otrzymaniem oznakowania ekologicznego dla swojego produktu lub usługi składa w jednostce certyfikującej (tzw. właściwej) Wniosek o certyfikację na formularzu udostępnionym przez jednostkę. We wniosku podaje wymagane informacje o produkcie, grupie, do której należy, odmianach, np. wersjach zapachowych lub różnych objętościach opakowania, oraz informacje kontaktowe do Wnioskodawcy. Na podstawie uzyskanych informacji jednostka sprawdza, czy produkt kwalifikuje się do certyfikacji. Jeśli tak, to jednostka przedstawia kosztorys, czyli wycenę procesu certyfikacji, na który składają się koszt oceny dokumentacji oraz wartość opłaty rocznej, uiszczanej raz w roku, do końca ważności wydanego certyfikatu.
Jeśli Wnioskodawca zaakceptuje wycenę, to odsyła do jednostki skan podpisanego kosztorysu i rozpoczyna kompletowanie dokumentów – dowodów. Wymagania dla produktu są opisane w decyzji KE, a dodatkowe wyjaśnienia, uzupełnienia oraz wzory wymaganych dokumentów są zawarte w tzw. przewodniku po kryteriach (User Manual Guide). Jest to dokument pomocniczy, wydawany przez KE, dostępny jedynie w języku angielskim, którego celem jest doprecyzowanie lub wyjaśnienie trudnych lub budzących wątpliwości kwestii zapisanych w kryteriach.
Wnioskodawca zwraca się ponownie do jednostki, gdy dokumentacja produktu jest już gotowa do oceny. Obie strony podpisują umowę o certyfikację, która zawiera również zapisy o poufności. Wzór umowy jest dostępny do wglądu na stronie www.pcbc.gov.pl. Producent odsyła do PCBC S.A. podpisaną umowę wraz z kompletem dokumentów. Po uregulowaniu przez Wnioskodawcę opłaty wstępnej bezzwrotnej jednostka rozpoczyna ocenę przedstawionych dowodów. W przypadku braku wymaganych informacji, niespójności danych lub błędów w dokumentach Wnioskodawca otrzymuje z jednostki prośbę o uzupełnienie dokumentacji.
PCBC S.A. jako jednostka certyfikująca nie prowadzi konsultacji i doradztwa w zakresie wytycznych, jak ma być przygotowana dokumentacja poddawanego ocenie produktu. Pracownicy jednostki mogą jedynie podawać właściwą interpretację wymagań zawartych w decyzji KE.
Certyfikacja, zgodnie z umową, powinna być zakończona w terminie dwóch miesięcy od momentu otrzymania od Wnioskodawcy kompletu prawidłowo wypełnionej dokumentacji. Ocena kończy się wydaniem decyzji pozytywnej świadczącej o tym, że produkt spełnia wymagania decyzji KE lub decyzji negatywnej wskazującej na brak dowodów potwierdzających wskazane kryteria. W następstwie wydanej decyzji pozytywnej przygotowywane są certyfikat oraz umowa przyznająca prawo używania oznakowania EU Ecolabel, tzw. zezwolenia EU Ecolabel, zawierająca indywidualny numer Użytkownika zezwolenia oraz umożliwiająca posługiwanie się logo EU Ecolabel. Wnioskodawca otrzymuje certyfikat po uregulowaniu wskazanych w kosztorysie opłat oraz odesłaniu podpisanej umowy, o której mowa wyżej.
Certyfikat jest wydawany na okres wskazany w decyzji KE dla konkretnej grupy wyrobów. Termin ważności certyfikatów wystawianych dla kosmetyków i środków do pielęgnacji zwierząt upływa 31 grudnia 2027 r.
PCBC S.A. po wydaniu decyzji prowadzi nadzór nad wydanym certyfikatem, m.in. prowadzi inspekcję raz w okresie ważności certyfikatu, prowadzi sprawozdawczość dla KE, analizuje informacje z rynku, np. w zakresie właściwego oznakowania produktu, sposobów zastosowania produktu oraz satysfakcji konsumentów wynikającej z używania produktu. W przypadku otrzymania niepokojących danych z rynku PCBC S.A. może przeprowadzić dodatkową inspekcję w celu sprawdzenia, czy Wnioskodawca wywiązuje się z obowiązków wynikających z podpisanej umowy udzielającej prawa używania oznakowania EU Ecolabel.
O certyfikację produktu na oznakowanie EU Ecolabel mogą się ubiegać Producent, Dystrybutor/ Importer – za zgodą producenta i po uzyskaniu od niego pełnej dokumentacji dotyczącej m.in. receptury produktu, surowców i opakowań. Również jednostki opracowujące receptury i cały koncept ekologicznego produktu mogą wnioskować o ocenę produktu na zlecenie i w porozumieniu z Producentem. W tym przypadku Producent nie ubiega się u uzyskanie prawa używania EU Ecolabel (zezwolenia), a do kontaktu w sprawie certyfikacji jest wskazana inna jednostka.
Wszystkie produkty i usługi, które pomyślnie przeszły proces certyfikacji podlegają obowiązkowej rejestracji w bazie ECAT, ogólnodostępnej stronie www.ecolabel.eu prowadzonym przez KE. Rejestr ten umożliwia odnalezienie/ weryfikację produktu po numerze zezwolenia przyznanego Wnioskodawcy. Numer ten znajduje się na etykiecie produktu.
Certyfikacja produktów i usług na oznakowanie ekologiczne EU Ecolabel stanowi jedno z dostępnych narzędzi do realizacji celów zrównoważonego rozwoju, m.in. w zakresie rozwijania jednolitego rynku zrównoważonych produktów oraz gotowości przedsiębiorstw do spełnienia obecnych i przyszłych przepisów unijnych w zakresie środowiska (tj. Zielony Ład, Gospodarka o Obiegu Zamkniętym, Zielone Zamówienia Publiczne, Inicjatywa na rzecz Zrównoważonych Produktów…) tak, aby produkty zrównoważone stały się normą w UE.
Dzięki wyróżnieniu kosmetyków i środków do pielęgnacji zwierząt etykietą EU Ecolabel podjęcie decyzji o ich zakupie przez konsumentów zostaje znacznie ułatwione. Nabywcy produktów z etykietą EU Ecolabel otrzymują zapewnienie, że skład i właściwości produktu są zgodne z opisanymi w decyzji KE kryteriami, co jest potwierdzane oceną wykonaną przez niezależną i bezstronną jednostkę certyfikacyjną.
