Ponieważ domowe zwierzaki stały się częścią rodziny i spędzają w bliskim towarzystwie opiekunów więcej czasu, to zaczęto zwracać większą uwagę na problemy higieny jamy ustnej oraz tzw. brzydki oddech. Wbrew pozorom nie jest to jedynie efekt estetyczny, ale odkładająca się płytka nazębna zawiera także bakterie, które mogą spowodować istotne zagrożenia dla zdrowia podopiecznych. Zatem warto edukować klientów sklepów zoologicznych oraz polecać produkty do higieny jamy ustnej i zachęcać do regularnego mycia zębów psom i kotom.
Tekst: Adrianna Iwan
Czym jest halitoza?
Nieświeży oddech u pupila (halitoza) to wbrew pozorom nie taki rzadki problem. Przykry zapach z jamy ustnej pupila nie jest problemem jedynie estetycznym. Takiego zapachu nie wolno bagatelizować, ponieważ może być objawem poważnej choroby. Przyczyn występowania halitozy jak zawsze może być wiele. Pod względem klinicznym można podzielić ją na fizjologiczną i patologiczną. Nieświeży oddech jest wynikiem metabolizmu substratów białkowych w jamie ustnej przeprowadzanego przez drobnoustroje. Powstają wówczas lotne związki siarki. Za powstawanie brzydkiego oddechu odpowiedzialne są głównie bakterie Gram – ujemne. Przejściowa halitoza fizjologiczna jest wynikiem rozkładu resztek jedzenia przez bakterie. Jeśli zęby pupila nie są regularnie czyszczone, osadzają się na nich resztki jedzenia, a one stanowią wyśmienitą pożywkę dla znajdujących się w jamie ustnej bakterii. Bardzo częstą przyczyną brzydkiego zapachu jest zły stan jamy ustnej psa lub kota związany z występowaniem dużej ilości kamienia nazębnego, na którym osadzają się bakterie, które mogą uszkadzać dziąsła i doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego.
Kiedy halitoza staje się problemem zdrowotnym?
Halitoza patologiczna jest nieprawidłowym stanem wymagającym interwencji lekarza weterynarii. Nieświeży oddech może być sygnałem poważnego problemu zdrowotnego, np. choroby przyzębia, dlatego nigdy nie należy go lekceważyć. Choroba przyzębia to jedna z najczęstszych chorób u psów, której ryzyko wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem zwierzęcia. Częstość jej występowania sięga nawet 80% u psów (u kotów również) w wieku powyżej trzech lat. Często zapomina się o tym, że jama ustna nie jest sterylnym miejscem. Znajdują się w niej różne gatunki bakterii i jest to normalne. U zdrowych psów płytkę bakteryjną tworzą głównie bakterie Gram – ujemne, dominują tu Porphyromonas spp., Bacteroides spp., Moraxella spp. U psów z zapaleniem przyzębia spotykane są najczęściej beztlenowe bakterie Gram – dodatnie, zwłaszcza Peptostreptococcaceae, Actinomyces spp., oraz bakterie Gram-ujemne Neisseria spp. i Porphyromonas spp. Mogą występować także bakterie Streptococcus spp. i Fusobacerium spp., które są związane z próchnicą, jednak u zwierząt występowanie próchnicy jest dość rzadkie. Wynika to z niskiej zawartości cukrów prostych w diecie zwierząt.
VET PROTECTOR® JAMA USTNA – SPRAY
Tiksotropowy płyn stomatologiczny o przedłużonym działaniu do stosowania u zwierząt, który wykazuje silne działanie antybakteryjne i oczyszczające. Preparat hamuje rozwój stanu zapalnego i ogranicza odkładanie się płytki nazębnej, szczególnie u zwierząt nietolerujących szczotkowania. VET PROTECTOR® JAMA USTNA – SPRAY wytwarza mechaniczną barierę, która utrzymuje zrównoważony mikrobiom w jamie ustnej. Szerokie działanie przeciwdrobnoustrojowe redukuje nieprzyjemny zapach z jamy ustnej u zwierząt, jak również zapobiega jego powstawaniu. Zawarta w składzie poliheksanidyna (PHMB) posiada właściwości zdolne do zmniejszania erozji szkliwa i zębiny. Codzienna aplikacja preparatu nie wywołuje przebarwień zębów. VET PROTECTOR® JAMA USTNA – SPRAY można stosować profilaktycznie w celu zapobiegania chorobom przyzębia bądź leczniczo w przypadku zapalenia dziąseł i przyzębia lub nadwrażliwości na płytkę bakteryjną. Płyn stomatologiczny warto stosować również po zabiegach stomatologicznych, jak usuwanie kamienia i ekstrakcja zęba, oraz w limfocytarno-plazmocytarnym zapaleniu dziąseł u kotów.
Magdalena Sapińska
JM Sante Pharma Sp. z o.o.
Płytka nazębna
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że płytka nazębna to źródło wielu gatunków bakterii i tym samym źródło wielu problemów zdrowotnych. Płytkę nazębną może tworzyć od 300 do 350 gatunków bakterii, które produkują metabolity. Początkowo płytka nazębna może powodować zapalenie dziąseł. Jeśli na tym etapie opiekun zwierzęcia nie zauważy problemu, to dojdzie do powstania kieszonek patologicznych przy zębach i finalnie rozwinie się choroba przyzębia. W takiej kieszeni panują warunki idealne dla rozwoju bakterii beztlenowych. Bakterie i ich toksyczne metabolity z czasem mogą dostać się do krwi. W jaki sposób? Z powodu niekorzystnego działa bakterii, a zwłaszcza ich toksycznych metabolitów, zmniejsza się spoistość tkanki w jamie ustnej. Ponadto tkanki przyzębia są bogato unaczynione, dzięki czemu możliwe jest przedostawanie się bakterii i ich metabolitów do krwi.
Od zakażenia w jamie ustnej do stanu chorobowego w organizmie
Zakażenia w jamie ustnej mogą być powodem rozwoju chorób ogólnoustrojowych. Przejściowa bakteriemia może się przyczynić do: bakteryjnego zapalenia wsierdzia, zapalenia płuc, posocznicy, zapalenia zatok, zapalenia szpiku. Bakteryjne zapalenie wsierdzia to bardzo poważna i niestety często śmiertelna choroba związana z chorobami przyzębia. Do jej rozwoju dochodzi wskutek zakażenia zastawek lub śródbłonka serca. Badania naukowe w znacznym stopniu potwierdzają, że bakterie znajdujące się w jamie ustnej oraz te na zastawkach serca są podobne, przez co można stwierdzić, że choroby przyzębia są przyczyną bakteryjnego zapalenia wsierdzia.
Z kolei toksyczne metabolity uwalniane przez bakterie mogą być przyczyną: udaru mózgu, przewlekłego zapalenia opon mózgowych, zespołu wstrząsu toksycznego. Choroby przyzębia przyczyniają się także do przewlekłej niewydolności nerek, choć mechanizm ten nie jest jeszcze całkowicie poznany. Wiadomo jednak, że długotrwała bakteriemia prowadzi do odkładania się kompleksów immunologicznych w nerkach, które powodują m.in. śródmiąższowe i odmiedniczkowe zapalenie nerek. Krążące we krwi kompleksy immunologiczne mogą być także przyczyną nawracających zapaleń stawów.
Produkty do higieny jamy ustnej zwierząt marki Laboratoire Francodex
Odkładanie się płytki nazębnej i powstawanie kamienia nazębnego to problem dotyczący psów i kotów wszystkich ras i w każdym wieku. Brak stosownej higieny i pielęgnacji skutkuje nie tylko wydzielaniem się nieprzyjemnego zapachu z pyska, lecz także może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zwierzęcia i konieczności podjęcia długotrwałego, kosztownego leczenia u specjalisty. Laboratoire Francodex oferuje szeroką gamę produktów umożliwiających zadbanie o czyste zęby i świeży oddech pupila w zaciszu własnego domu. Wśród produktów gamy można znaleźć m.in. szczoteczki i pasty w żelu i w proszku, płyny do picia oraz przysmaki funkcyjne, mechanicznie usuwające osad.
*Zolux – właściciel marki Francodex, www.francodex.com/pl
biuro@zolux.pl, tel. +48 43 678 43 13
Inne przyczyny brzydkiego oddechu
Powodem brzydkiego oddechu mogą być także choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca oraz choroby wątroby. W przypadku cukrzycy oddech może przypominać woń sfermentowanych jabłek, jest to spowodowane wytarzaniem acetonu w wyniku kwasicy ketonowej. W przypadku kotów nieświeży oddech może być spowodowany kaliciwirozą, w przebiegu której powstają nadżerki na podniebieniu oraz języku. Często występujące powikłania bakteryjne powodują powstawanie nieprzyjemnego zapachu. Nieświeży oddech może być też wynikiem zapalenia gardła czy migdałków, które często prowadzą do powstawania ropni mających nieprzyjemny zapach.
Nie tak rzadką, a dość zapomnianą przyczyną brzydkiego oddechu są także choroby układu pokarmowego. Halitoza może mieć związek z refluksem żołądkowo-przełykowym. Wiele osób uważa, że jest to problem typowo ludzki, jednak nic bardziej mylnego, refluks to także przypadłość występująca u zwierząt. Ponadto nieświeży oddech może być też spowodowany przez zapalenie błony śluzowej żołądka oraz przełyk olbrzymi (zaburzenie motoryki przełyku).
Dbajmy o higienę jamy ustnej pupili!
Choroby przyzębia nadal są badane pod kątem działania ogólnego na organizm, ale jak widać mogą prowadzić do bardzo poważnych zaburzeń ogólnoustrojowych. Zdrowe zęby nie powodują brzydkiego zapachu z jamy ustnej. Zdrowa jama ustna jest bardzo ważna dla funkcjonowania całego organizmu. Brzydki oddech u pupila może stanowić zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia. Choroby przyzębia, które są najczęstszą przyczyną brzydkiego zapachu z jamy ustnej, wpływają negatywnie nie tylko na zęby i okoliczne tkanki, lecz także działają niekorzystnie na cały organizm. Podstawą jest utrzymywanie właściwej higieny jamy ustnej, a więc regularne czyszczenie zębów pupilowi. Codzienne szczotkowanie zębów jest uważane za złoty standard w zapobieganiu chorób przyzębia. Do mycia zębów i kontrolowania jamy ustnej warto przyzwyczajać zwierzę od młodości, dzięki czemu pielęgnacja jamy ustnej nie będzie trudna. Ponadto bardzo ważna jest odpowiednia dieta, uboga w węglowodany. Niestety, w wielu karmach obecne są zboża będące źródłem węglowodanów. Warto więc poświęcić chwilę na przeczytanie składu danej karmy. Specjalne gryzaki, smakołyki, pasty, płynów do zębów nie dają gwarancji, że u psa czy kota nie odłoży się kamień nazębny, jednak mogą ten proces trochę opóźnić. Warto też pamiętać o dobrze zbilansowanej diecie i zapobieganiu niedoborom. Niedobór witaminy C i selenu mogą wpływać na osłabienie struktur więzadłowych przyzębia. Dbając o podstawy, można uniknąć zapalenia dziąseł i chorób przyzębia, które niewątpliwie w głównej mierze mają wpływ na powstawanie przykrego oddechu z jamy ustnej. Należy również pamiętać o regularnych wizytach u lekarza weterynarii i wykonywaniu badań kontrolnych w celu wykrycia wszelkich nieprawidłowości.
Piśmiennictwo:
Abusleme L. i wsp. The subgingival microbiome in health and periodontitis and its relationship with community biomass and inflammation. The ISME journal, 2013, 7 (5), p. 1016–1025.
Beck J.D., Garcia R.I., Heiss G., Vokonas P.S., Offenbacher S. Periodontal disease and cardiovascular disease. J Periodontol. 1996, 67, 1123–1137.
Dewhirst F.E. i wsp. The canine oral microbiome. PLoS One, 2012, 7 (4), p. e36067.
Di Cerbo A., Pezzuto F., Canello S., Guidetti G., Palmieri B. (2015). Therapeutic effectiveness of a dietary supplement for management of halitosis in dogs. J Vis Exp; 101.
Enlund K.B., Brunius C., Hanson J., Hagman R., Höglund O.V., Gustås P., Pettersson A. (2020). Dog Owners’ Perspectives on Canine Dental Health-A Questionnaire Study in Sweden. Frontiers in veterinary science 9;7:298.
Gołyńska M., Polkowska I., Sobczyńska-Rak A. (2014). Choroby przyzębia psów. Życie Weterynaryjne; 89(10).
Hall E.J., Williams D.A., Kathrani A. (2020). Gastroenterologia psów i kotów. Edra&Urban.
Konig H.E. Anatomia zwierząt domowych. Galaktyka, Warszawa, 2008.
Misztal A., Ceregrzyn M. (2015). Bakterie w jamie ustnej psów i ich rola w wywoływaniu chorób przyzębia. Magazyn Weterynaryjny; 10.
Misztal A., Sikorska-Kopyłowicz A., Jonkisz P. (2016). Choroby przyzębia psów – czy naprawdę powinniśmy je ignorować?. Magazyn Weterynaryjny; 11.
Nabi S.U., Wani A.R., Shah O.S., Dey S. (2014): Association of periodontitis and chronic kidney disease in dogs. Veterinary World, 7 (6), 403–407.
Niemiec B.A. (2010). Small Animal Dental, Oral & Maxillofacial diesease. London Manson Publishing Ltd.
Pavlica Z., Petelin M., Juntes P., Erzen D., Crossley D. A., Skaleric U. (2008). Periodontal disease burden and pathological changes in organs of dogs. J. Vet. Dent. 25, 97–105.
Polkowska I., Komar E. (1997). Płytka bakteryjna jako czynnik etiologiczny chorób przyzębia u psów. Ann. UMCS Sect. D; 52: 271–274.
Riggio M.P. i wsp. (1989). Molecular identification of bacteria associated with canine periodontal disease. Veterinary microbiology, 2011, 150 (3-4), p. 394–400.
Tarter E.P. Dental rinses for Home dental care. Pet Vet; 35.
