Białko to życie – to powiedzenie nie jest zaskoczeniem dla nikogo, kto zajmuje się biotechnologią lub rolnictwem. W związku z tym produkcja białka jest podstawą każdej strategii żywnościowej, zarówno na poziomie krajowym, jak i ponadnarodowym. Podobnie jak my dbamy o żywność, którą spożywamy, Europejczycy są również coraz bardziej świadomi karmy, którą kupują dla swoich zwierząt.
Tekst: Christophe Derrien
Sekretarz generalny IPIFF*
Biorąc pod uwagę alarmujące tempo, w jakim zmiany klimatyczne zmieniają nasze nawyki żywieniowe, świadomi Europejczycy zwracają się ku zrównoważonym źródłom białka, takim jak te pochodzące od owadów. Ostatnie postępy w dziedzinie innowacji karmy dla zwierząt domowych przyniosły sukces w odkrywaniu wysoce odżywczych produktów premium, które przyczyniają się do zdrowej diety naszych pupili.
Dlaczego jest to ważne?
Nie będzie zaskoczeniem stwierdzenie, że każdego roku populacja naszej planety wzrasta, i to o nie mniej niż 67 milionów ludzi. Jest to całkowita populacja kraju wielkości Wielkiej Brytanii. Wyobraź sobie, co się dzieje, gdy weźmiemy pod uwagę całkowitą liczbę zwierząt domowych, która również rośnie wykładniczo.
Według danych FAO, globalna populacja przekroczy 10 miliardów do 2050 roku. Pod względem produkcji żywności oznacza to wzrost o 70%, podczas gdy popyt na produkty dla zwierząt domowych ma się podwoić. To właśnie tutaj na ratunek przychodzą karmy dla zwierząt wzbogacone o owady.
Owady
Owady stanowią naukowe rozwiązanie dla zapotrzebowania na zrównoważone, wysokiej jakości białko do karmienia rosnącej liczby zwierząt gospodarskich. Owady należą do najstarszych i najbardziej zasobooszczędnych źródeł białka znanych ludzkości. Ich szybki wzrost, z kilkoma cyklami hodowli owadów rocznie, a także włączenie zasad rolnictwa wertykalnego do hodowli owadów sprawiają, że owady są do 70 razy bardziej wydajne niż powszechnie stosowane materiały pochodzenia roślinnego.
Owady i karma dla zwierząt: naturalne odżywianie, nie kosztem wyjątkowego smaku
Obecnie karma dla zwierząt domowych jest największym rynkiem zbytu dla białek owadzich (1). Według raportu Rabobank z lutego 2021 roku (2), rynek białka owadziego jako składnika karmy dla zwierząt domowych ma osiągnąć 150 000 ton metrycznych na całym świecie do 2030 roku. Jest ku temu dobry powód. Każdy, kto badał różne karmy dla zwierząt domowych, natknął się na być może najważniejszy czynnik: strawność. Ostatnie badania wskazują, że karma dla zwierząt domowych zawierająca larwy muchy czarnego żołnierza (BSF) jest bardziej strawna niż posiłki zawierające dziczyznę, a w szczególności – surowiec BSF wykazuje większą strawność białka (1).
Dodatkowo, profile lipidowe larw owadów wykazują interesującą zawartość kwasów tłuszczowych. Obecność kwasu linolowego (omega-6 średnio 12–33%), a także kwasu oleinowego (średnio 11–38%) ma kluczowe znaczenie dla rozwoju spersonalizowanych strategii żywieniowych.
Ponadto owady zawierają składniki odżywcze, które są czynnikami ograniczającymi w żywieniu zwierząt. Na przykład niewystarczająca zawartość witaminy B12 w surowcach roślinnych dla rolnictwa ekologicznego prowadzi do niedoboru składników odżywczych i niższej jakości produktu.
Na podstawie tych spostrzeżeń żywienie oparte na owadach staje się zupełnie nową kategorią w systemach żywnościowych i paszowych, opartą na korzyściach żywieniowych, funkcjonalnych i środowiskowych (2). W raporcie zidentyfikowano również kilka innych czynników, które sprawiają, że karmy dla zwierząt domowych wzbogacone owadami są szczególnie popularne, w tym ich hipoalergiczne właściwości, które są szczególnie ważne dla psów i kotów z pewną wrażliwością.
Co więcej, brak witaminy B12 w składnikach pochodzenia roślinnego można uzupełnić poprzez włączenie składników na bazie owadów. Ilekroć mówimy o dietach, czy to dla ludzi, czy dla zwierząt domowych, równowaga ma kluczowe znaczenie, a przemysł hodowli owadów ma na celu uzupełnienie rynku istniejącej karmy dla zwierząt domowych, a nie całkowite jej zastąpienie.
Przeprowadzono wiele badań nad opłacalnością białka owadziego (w tym przede wszystkim wspomniany wyżej raport Rabobanku), a naukowcy są coraz bardziej przekonani o zaletach tej branży zarówno dla żywności dla ludzi, jak i paszy dla zwierząt. Podczas gdy badania naukowe potwierdziły, że hodowla owadów niewątpliwie przynosi korzyści branży karmy dla zwierząt domowych, nastąpiło również kilka pozytywnych zmian w zakresie regulacji prawnych.
Wzbogacona owadami karma dla zwierząt domowych i regulacje prawne
W nowym „rozporządzeniu ekologicznym UE” (tj. rozporządzenie (UE) 2018/848, weszło w życie 1 stycznia 2022 r.) brakowało integracji zasad etykietowania stosowanych do karmy dla zwierząt domowych i pozostawia ono niepewność legislacyjną. Rzeczywiście, podczas gdy składniki pochodzenia nieekologicznego są dozwolone w paszy ekologicznej, wszelkie odniesienia do produkcji ekologicznej – i stosowanie unijnego logo ekologicznego – są niedozwolone, jeśli 100% składników nie pochodzi z produkcji ekologicznej. Chociaż zakłady przetwórstwa pasz i karmy dla zwierząt domowych są informowane o ekologicznym i nieekologicznym pochodzeniu składników, informacje te nie pojawiają się na opakowaniu w końcowej sprzedaży detalicznej.
W dniu 28 listopada 2022 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek ustawodawczy, mający na celu ustanowienie nowych ram regulacyjnych dla produktów ekologicznych. Nowy akt prawny ma na celu zapewnienie pewności prawnej producentom zwierząt domowych, zapewniając jednocześnie wytyczne dotyczące sposobu znakowania ekologicznie produkowanej karmy dla zwierząt domowych za pomocą unijnego logo produkcji ekologicznej.
Projekt tekstu został omówiony przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Tekst został przyjęty przez obie instytucje 18 października 2023 r.; Rozporządzenie (UE) 2023/2419 zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE 27 października i weszło w życie 17 listopada 2023 r.
Nowo przyjęty projekt przepisów wyjaśnia, że karma dla zwierząt domowych może być oznakowana jako ekologiczna, jeśli co najmniej 95% jej składników rolnych jest ekologicznych. Wyjaśnienie to ma kluczowe znaczenie, ponieważ obecnie nie ma przepisów dotyczących owadów ekologicznych na szczeblu europejskim, a producenci karmy dla zwierząt domowych, którzy chcą uzupełnić swoją mieszankę o pożywne białko pochodzące od owadów, mogą skorzystać z 5% swobody.
Trwające w UE dyskusje mające na celu ustanowienie ekologicznych zasad produkcji owadów w Unii Europejskiej
Równolegle trwają dyskusje między Komisją Europejską a państwami członkowskimi UE w celu ustanowienia zasad produkcji ekologicznej dla owadów hodowlanych. W zeszłym roku skonsultowano się z Grupą Ekspertów ds. Doradztwa Technicznego w zakresie Produkcji Ekologicznej (EGTOP) w celu zaproponowania pewnych zaleceń dotyczących ustanowienia takich standardów.
Jej opinia ma zostać opublikowana do połowy 2024 roku. Oczekuje się, że dyskusje w UE zostaną wznowione po opublikowaniu tego sprawozdania, torując w ten sposób drogę do ewentualnego przyjęcia nowych przepisów w pierwszej połowie 2025 roku.
W kontekście tych dyskusji IPIFF opowiada się za dostosowanymi przepisami, które mogą mieć zastosowanie do realiów hodowli owadów. Obecne prawodawstwo UE nie uwzględnia zwierząt bezkręgowych, takich jak owady, co może prowadzić do nierealistycznych standardów.
Więcej informacji można znaleźć w dokumencie IPIFF ‘The European insect sector’s response to the growing demand for EU organic products’ (3).
Surowce z owadów spełniające przyszłe normy UE dotyczące ekologicznej produkcji owadów kwalifikowałyby się do stosowania w ekologicznej karmie dla zwierząt domowych powyżej 5% swobody, która ma być dozwolona zgodnie z przyszłymi nowymi (horyzontalnymi) przepisami UE dotyczącymi ekologicznej karmy dla zwierząt domowych (patrz wyżej).
Literatura:
Penazzi et. al: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2021.653411/full
Rabobank Report 2021: https://research.rabobank.com/far/en/sectors/animal-protein/insect-protein-to-come-of-age-in-the-2020s.html
IPIFF_Contribution_Paper_on_EU_organic_certification_of_insect_production_activities_29-03-2019.pdf
