Szukacie pomysłu na oryginalne akwarium dekoracyjne, które uatrakcyjniłoby wnętrze Waszego sklepu i przyciągnęło do niego rzesze spragnionych sensacji akwarystów? To nie problem – przedstawiamy gotowe rozwiązanie, które z pewnością sprawi, że będzie o Was głośno. Cóż może być bowiem ciekawszego niż… największa ryba świata pływająca w szklanych ściankach zbiornika? To nie żart – przedstawiamy arapaimę, południowoamerykańskiego rzecznego potwora, który naprawdę nadaje się do pielęgnacji w akwarium (oczywiście w rozmiarze XXL).
Gwoli wyjaśnienia…
Na początek małe sprostowanie. Arapaima faktycznie może pretendować do miana największej ryby świata, ale tylko w kategorii ryb stuprocentowo słodkowodnych. W wodach słonych żyją bowiem olbrzymy, przy których wydawałaby się tylko małą rybką – ot, wystarczy wspomnieć rekina wielorybiego (Rhincodon typus) dorastającego do 20 m długości i osiągającego masę ciała nawet 34 ton (co ciekawe, rekiny te również bywają pielęgnowane w największych morskich akwariach publicznych na świecie). O wiele większe rozmiary osiągają też niektóre ryby dwuśrodowiskowe żyjące zarówno w wodach słodkich, jak i słonych – przykładem może być legendarna bieługa (Huso huso) dostarczająca niezwykle cennego kawioru – ponoć jeszcze w XIX wieku rosyjscy rybacy regularnie poławiali okazy o długości ponad 8 m ważące nawet po 3200 kg. Zresztą – prawdę powiedziawszy – nawet wśród typowo słodkowodnych ryb arapaima nie tyle faktycznie jest największa, co za takową powszechnie się ją uznaje. Do tego miana pretendować może bowiem równie dobrze kilka innych gatunków.
Jeden gatunek czy cztery?
Arapaimy, zwane również pirarucu, zamieszkują Amazonkę i jej dopływy (m.in. Rio Negro). Do niedawna wszystkie ryby zaliczano do gatunku Arapaima gigas. Obecnie, obok niego, wyróżnia się trzy inne gatunki: A. agassizii, A. leptosoma i A. mapae. Poza tym niektórzy specjaliści wyodrębniają jeszcze gatunek A. arapaima (przy czym istnienie gatunku A. gigas jest przez nich kwestionowane ze względu na brak zachowanego materiału muzealnego, na podstawie którego został on opisany).
Warto dodać, że pod względem ewolucyjnym arapaimy zaliczają się do najstarszych ryb zamieszkujących kontynent południowoamerykański – istniały jako gatunek już 100 milionów lat temu, gdy Amazonki jeszcze nie było, oraz później, gdy płynęła ona odwrotnie niż dzisiaj, ze wschodu na zachód. Co więcej, w praktycznie niezmienionej postaci przetrwały po dziś dzień.
Jak wygląda arapaima?
Arapaima odznacza się silnie wydłużonym, masywnym ciałem z potężną, lekko spłaszczoną głową opatrzoną dużymi oczami i szeroką paszczą. Tuż za głową znajdują się małe, łopatkowate płetwy piersiowe. Grzbiet jest wypukły, wznoszący się w połowie długości ciała ryby. Płetwa grzbietowa znajduje się w tylnej części tułowia na wysokości płetwy odbytowej. Płetwa ogonowa jest niewielka i niemal okrągła. Całe ciało pokrywają potężne, masywne łuski. Głowa oraz pokrywy skrzelowe osłonięte są tarczami kostnymi rzeźbionymi w fantazyjne wzory przypominające zbroję średniowiecznego rycerza. Łuski mają barwę srebrzystą z brunatnym odcieniem. Grzbiet oraz płetwy są z reguły ciemniejsze. W tylnej części ciała starszych okazów poszczególne łuski są czerwono obrzeżone, co sprawia, że ryba wygląda, jakby była pokryta krwią. Jaskrawe, pomarańczowoczerwone plamy występują również na płetwach. Dymorfizm płciowy zaznacza się bardzo słabo – w okresie rozrodczym samce nabierają intensywniejszych kolorów, zaś ich głowy wyraźnie ciemnieją.
Warto dodać, że alternatywna nazwa tych ryb – pirarucu – ma swoje źródło w bardzo starej indiańskiej legendzie. Według niej takie imię nosił syn wodza plemienia Uaias słynący z okrucieństwa i bezwzględności. Bogowie ukarali go, trafiając piorunem prosto w serce i zamieniając wraz z jego wojownikami w ogromne ryby. Czerwone obrzeżenia ich łusek mają być pozostałościami właśnie po uderzeniu błyskawicy.
Arapaimy oddychają częściowo powietrzem atmosferycznym. Od czasu do czasu ryba podpływa do powierzchni wody i wciąga powietrze, wydając przy tym charakterystyczny, głośny dźwięk.
Jak duże rosną arapaimy?
Od lat wiele emocji wśród ichtiologów i południowoamerykańskich rybaków budzi kwestia maksymalnych rozmiarów, jakie mogą osiągać arapaimy. Czy rzeczywiście z czystym sumieniem można uznać je za największe ryby słodkowodne świata? No cóż, tutaj pojawia się pewien problem, bowiem największy okaz, jaki został zbadany przez naukowców, mierzył „zaledwie” 450 cm długości i ważył „tylko” ok. 200 kg. W starych kronikach nie brak jednak nie- potwierdzonych informacji o schwytaniu o wiele większych osobników. Również południowoamerykańscy Indianie potwierdzają, że dawniej trafiały się znacznie okazalsze sztuki, niestety, w ostatnich latach – na skutek przełowienia i drastycznego spadku liczebności tego gatunku – prawdopodobieństwo schwytania takiego wodnego potwora jest raczej niewielkie…
Potwór w akwarium
Z oczywistych względów arapaimy mogą stać się fascynującymi rybami akwariowymi, niestety, do ich pielęgnacji potrzebny jest bardzo duży zbiornik trudny do zapewnienia nawet w większym niż średni pod względem metrażu sklepie zoologicznym.
Narybek arapaim pochodzący z hodowli fermowej jest regularnie oferowany przez wyspecjalizowane zagraniczne firmy zajmujące się sprzedażą rzadkich ryb akwariowych. Ponieważ gatunek ten (czy raczej – gatunki) są objęte postanowieniami Konwencji Waszyngtońskiej, każdy sprowadzony okaz musi posiadać stosowny certyfikat CITES świadczący o legalności jego pochodzenia. Ceny młodych 20–30-centymetrowych osobników nie są szczególnie wygórowane i zwykle oscylują ok. 100 euro.
Dla młodych (20–40-centymetrowych) arapaim trzeba przygotować kilkusetlitrowy, szczelnie przykryty zbiornik, najlepiej bez podłoża czy dekoracji – wystarczy kilka roślin pływających, niezbyt jasno oświetlony, ze stabilnie przymocowaną grzałką (najlepiej nietłukącą) oraz co najmniej dwoma filtrami, których wyloty powinny być umieszczone pod powierzchnią wody z jednej strony zbiornika oraz tuż nad dnem z drugiej, aby wymusić stałą cyrkulację wody pozwalającą na unoszenie się w niej kawałków pokarmu. W zbiorniku nie należy umieszczać innych ryb, gdyż z łatwością objadałyby młode arapaimy. Docelowy zbiornik dla starszych ryb musi mieć min. 10 000 l (dziesięć tysięcy!) pojemości. Powinien być wyposażony w pokrywę zapobiegającą wylewaniu wody (duże ryby powodują jej silne falowanie). Oświetlenie powinno być umiarkowane, należy zapewnić bardzo wydajną filtrację oraz ogrzewanie wody. Wystrój akwarium powinno stanowić podłoże z grubego żwiru, a nawet drobnych kamyków oraz duże i masywne kamienie, korzenie i kawały drewna. Pod cięższe elementy na dnie dobrze jest podłożyć płyty styropianowe lub specjalne kratki, aby ograniczyć ich nacisk na szkło i zabezpieczyć dno przed pęknięciem. Wszystkie dekoracje powinny być na tyle masywne i solidnie umocowane, aby ryby nie były w stanie ich powywracać. Zalecane parametry wody to temperatura: 24–28°C, twardość ogólna do 20°d i odczyn pH 6,5–7,5. Konieczne są obfite, regularne podmiany wody!
Arapaimy są typowymi drapieżnikami. Nie należy łączyć ich z dużo mniejszymi rybami, które szybko zostałyby pożarte. Na towarzyszy dobrze nadają się większe sumy z rodziny Pimelodidae, największe pielęgnice i zbrojniki, arowany itp. Arapaimy można pielęgnować pojedynczo, w parach, zaś w bardzo dużych basenach nawet w grupach.
Uwaga! Już 50–60-centymetrowe arapaimy są niezwykle silne i posiadają bardzo ostre zęby, które mogą dotkliwie pokaleczyć dłoń nieuważnego hodowcy! Dlatego podczas ich pielęgnacji i prac w zbiorniku należy zachować daleko idącą ostrożność. Z oczywistych względów są to ryby tylko dla bardzo doświadczonych akwarystów mających wprawę w postępowaniu z tak dużymi i drapieżnymi zwierzętami.
Jak i czym karmić arapaimy?
Młode arapaimy (20-40 cm długości) należy regularnie i często karmić mrożoną ochotką, rurecznikiem, żywym narybkiem ryb żyworodnych, a nawet stosowanymi w wędkarstwie czerwonymi robakami. Maluchy żerują praktycznie bez przerwy, dlatego karmienie najlepiej jest powtarzać wielokrotnie w ciągu doby. Gdy młode arapaimy osiągną 30 cm długości, do ich diety można zacząć włączać drobne, żywe rybki, np. gupiki lub danio. Dorastające arapaimy wymagają częstego karmienia, najlepiej dwa razy dziennie (z wiekiem posiłki można ograniczyć do jednego na dobę). Wielkość pokarmu należy dostosować do rozmiarów ryb. Zjadają żywe lub mrożone ryby słodkowodne, duże rosówki, kawałki chudego mięsa (surowe podroby drobiowe, paski piersi z kurczaka, kawałki wątroby lub serca wołowego), a nawet martwe gryzonie, takie same jak stosowane do karmienia gadów w terrariach. Wykarmienie tych olbrzymów jest dość kosztowne.
Tajniki rozrodu
Arapaimy z racji osiąganych rozmiarów nie mnożą się w akwariach, choć są rozmnażane na fermach w specjalnych stawach hodowlanych. W naturze do tarła przystępują one w listopadzie pod koniec okresu suszy (wg innych źródeł również w kwietniu i maju). Para ryb wpływa na piaszczystą płyciznę i buduje tam okazałe gniazdo. W gnieździe tym składane są następnie jaja. Po tarle samiec obejmuje opiekę nad gniazdem, zaś samica strzeże go z dalszej odległości, odganiając wszystkie ryby na dystans 10–15 m. Opieka rodzicielska trwa 10–14 tygodni, po czym młode arapaimy rozpoczynają samodzielne życie.
