Aby z pyska nie pachniało…

Autor dr n. wet. Joanna Zarzyńska

Popularne powiedzenie „jak psu z pyska” często stosowane na określenie nieprzyjemnego zapachu, nie jest, niestety, bezpodstawne. U bardzo wielu psów faktycznie można wyczuć nieświeży oddech. Na szczęście dość łatwo można sobie z tym poradzić, jednak niezmiernie ważna jest tutaj regularność oraz zastosowanie odpowiednio dobranych produktów. Jak zatem właściwie zadbać o pysk swojego podopiecznego?

W obecnych czasach, kiedy psy stały się w zasadzie członkami rodzin (jak powiedział ostatnio profesor weterynarii z Wielkiej Brytanii, tam wręcz niewskazane jest mówić „właściciel zwierzęcia” – ang. „pet owner”, należy używać sformułowania „pet parent” ϑ) – dzielimy z nimi kanapę, a nierzadko łóżko…i przyjmujemy z czułością „buziaczki”… no, chyba, że zapach z psiego pyska nas odstręcza. A jest to, wbrew pozorom, jedna z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinetach weterynaryjnych – problemy z higieną jamy ustnej i schorzenia przyzębia, w różnym stopniu zaawansowania, to zmora 80% populacji psów dorosłych. Szczególną predylekcję do schorzeń okolicy przyzębia można odnotować u psów ras miniaturowych (czyli jednych z popularniejszych w naszych domach), których szczęki są krótkie i często obserwuje się przetrwałe zęby mleczne (np. chihuahua, Yorkshire Terier, Shih-tzu). Przedstawiciele ras o wąskich głowach i długich trzewioczaszkach narażeni są natomiast na problemy ze zbyt szybko wyrastającymi kłami, raniącymi dziąsła i podniebienie.

Do głównych przyczyn problemów w obrębie jamy ustnej można zaliczyć wady zgryzu, ogólną złą kondycję zwierzęcia, rodzaj żywienia, a także zaniedbania w zabiegach higienicznych profilaktycznych (mycie zębów, usuwanie płytki nazębnej – popularnie zwane „czyszczeniem kamienia” w gabinecie weterynaryjnym). Przy braku kontroli i długotrwałych zaniedbaniach może nawet dochodzić do wczesnego wypadania zębów u dość młodych zwierząt – obniża to jakość życia i utrudnia pobieranie pokarmu.

Problemy w jamie ustnej rozwijają się narastająco. Stopniowo tworzy się osad na zębach – początkowo w formie miękkiej płytki nazębnej na bazie konglomeratu glikoprotein (resztki pokarmu, złuszczone komórki śluzówki, ślina) – dość łatwo ją zetrzeć. Dalej dochodzi do jej mineralizacji solami wapnia i tworzy się kamień nazębny, szczególnie predylekcyjnymi miejscami są górne kły i trzonowce od strony policzkowej na wysokości szyjki zębowej. Duże złogi mogą prowadzić do rozchwiania zęba, jak również do powstania tzw. kieszonki w dziąśle – czyli wolnej przestrzeni, w której mogą się gromadzić większe ilości resztek pożywienia, a także bakterie, przyczyniając się do infekcji i stanów zapalnych przyzębia. W jamie ustnej można wyizolować ponad 300 szczepów bakteryjnych, w tworzeniu płytki biorą udział głównie bakterie z rodzaju Streptococcus i Actinomyces. Biofilm bakteryjny na powierzchni zębów powstaje już w 6 godzin po ich umyciu, a kamień nazębny może się wytworzyć w ciągu miesiąca.

Właściciel zwierzęcia zauważa zazwyczaj symptomy dość zaawansowanych zmian – czyli przysłowiową woń z pyska, czasem zastanawiają go np. niechęć do pobierania pokarmu przez zwierzę, czy obrzęknięte dziąsła i zmiana zabarwienia zębów. To może spowodować, że będzie chciał zasięgnąć porady weterynaryjnej lub uda się do sklepu zoologicznego szukając środków zaradczych. Czy takowe istnieją? Oczywiście tak, zdecydowanie lepiej wdrażać i promować działania profilaktyczne! Zawsze także warto doradzić wizytę w gabinecie weterynaryjnym, gdyż przykra woń z pyska to nie tylko dyskomfort życia z psem, ale nie zapominajmy, że problemy z higieną jamy ustnej mogą wpływać negatywnie na stan zdrowia całego organizmu (infekcje wtórne – nawracające stany zapalne gardła i górnych dróg oddechowych, czy niewydolność narządów wewnętrznych – serca, wątroby, nerek) lub przykry zapach może manifestować schorzenia wewnętrzne (cukrzyca, choroby układu pokarmowego, czy nerek).

Myjmy psu zęby!

Na czym polega standardowe działanie profilaktyczne? Polecajmy…mycie zębów 🙂 . Działa doskonale, podobnie jak u ludzi, jeśli myje się zęby regularnie. Dla psa jest to oczywiście dość nietypowe doświadczenie i trzeba go do niego przyzwyczajać, najlepiej wdrażać trening już u szczeniąt, ale i dorosłego osobnika możemy nauczyć, a wręcz sprawić, że będzie to atrakcyjna forma interakcji z właścicielem. Warto umiejętnie przekazać klientom, jak wykonać taki zabieg. Można zaoferować szeroką gamę szczoteczek do zębów dla psów, dopasowanych wielkością i ułożeniem włókien (na rączce, bądź nakładane na palec – jak naparstki, a nawet elektryczne, z wymiennymi głowicami), a do tego specjalne pasty – atrakcyjne dla zwierzęcia, np. o smaku mięsnym, czy wątróbkowym, o niskim stopniu pienienia, nie wymagające spłukiwania. Czyścić psie zęby można też specjalnymi chusteczkami albo bioaktywnym czyścikiem z mikrofibry (nasycony jonami srebra ograniczającymi rozwój drobnoustrojów), który po użyciu trzeba wypłukać. Myjemy ruchami okrężnymi i pionowymi, odpowiednio dozując nacisk na zęby i dziąsła, pamiętając o sięgnięciu do zębów trzonowych, od powierzchni policzkowej, jak i językowej/podniebiennej.

Nie tylko mycie…

Kiedy właściciel psa obawia się, że nie podoła regularnym czynnościom mycia zębów, można jako alternatywę zaproponować mu żele lub płyny do higieny jamy ustnej. Nie wymagają one szczotkowania. Żel aplikujemy wzdłuż linii zębów na wysokości dziąseł, czy do kieszonek policzkowych, a zwierzę samo go rozprowadza, rozlizując. Żele mają neutralny zapach i uwodnioną konsystencję. Można je przechowywać w temperaturze pokojowej. Bardzo często są wzbogacane – np. wyciągami roślinnymi, związkami neutralizującymi (wiązanie lotnych związków siarki oraz przekształcanie ich w bezwonne siarczyny) – które ograniczają przykry zapach z pyska. Zawierają także np. propolis, czy witaminę C, żeby koić i zapobiegać stanom zapalnym oraz ograniczać rozwój bakterii tworzących płytkę nazębną. Są też pasty enzymatyczne – w których dodatek enzymów skutecznie rozkłada substancje organiczne odkładające się na zębach. Pastę taką tylko rozprowadzamy, nie ma potrzeby szczotkowania.

Płyny podaje się w nieco inny sposób – zaleca się ich dodanie do miski z wodą do picia. Zaś te w sprayu dozujemy bezpośrednio do pyska. Można znaleźć także preparaty do dosypywania do karmy. Tutaj również oczekujemy ograniczenia odkładania się kamienia nazębnego, działania przeciwbakteryjnego (np. dzięki dodatkowi chlorheksydyny) oraz odświeżenia oddechu (wyciągi i olejki eteryczne roślinne – np. eukaliptus, mięta, szałwia).

Podobnie jak dla ludzi, można spróbować odświeżaczy oddechu – czyli preparatów w sprayu, stricte dedykowanym neutralizacji przykrego zapachu z pyska.

Właściwe żywienie

Jak już wspomniano, żywienie również ma wpływ na to, co dzieje się w jamie ustnej. Właściwe rozdrabnianie pokarmu – mechaniczny efekt czyszczenia, przy żuciu. Istotna jest również wydzielana ślina (efekt antybakteryjny, antyoksydacyjny i neutalizujący kwaśny odczyn płytki nazębnej). Zwierzęta pobierające pokarm tylko miękki mogą mieć większe problemy z odkładaniem się płytki nazębnej (brak efektu mechanicznego, pokarm krótko przebywa w jamie ustnej).

Stąd pomysł producentów karm i przysmaków na linie produktów „dental”/„oral care” – czyli wspomagających higienę jamy ustnej. W karmach suchych opracowano specjalny model granul (w odniesieniu do kształtu, powierzchni i tekstury oraz mechaniki rozpadu podczas rozgryzania – niska podatność na rozkruszanie) – dzięki którym otrzymujemy efekt mechanicznego ścierania osadu (efekt zagłębiania się zębów w granuli), wspomagany np. wysokim dodatkiem celulozy. Z dodatków funkcjonalnych stosuje się wyciągi roślinne i polifenole (ekstrakt z herbaty) – działanie ściągające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Związki chelatujące (reklamowane też przy zapobieganiu przykremu zapachowi z ust u ludzi) mają duże powinowactwo do jonów wapniowych – otaczają granule karmy i wiążą jony wapnia przyczyniające się do mineralizacji płytki nazębnej – wapń uwalniany jest dopiero w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Cynk organiczny wchodzi w reakcje z lotnymi związkami siarki i ogranicza przykry zapach.

Na kłopoty – gryzak!

Mechaniczny efekt czyszczenia dadzą także gryzaki, sticki i snacki dental. Mają one specjalną teksturę (np. wypustki), są twardsze, zachęcają do gryzienia i żucia, uzyskujemy efekt ścierny i pobudzenie wydzielania śliny, mogą być aromatyzowane (mięta kojarzy się ludziom ze świeżością 🙂 ). Dobrze sprawdzą się tutaj też gryzaki naturalne (np. poroża, uszy). Pamiętajmy, że te formowane przemysłowo mogą być wysokokaloryczne! Należy doradzać odpowiednią wielkość i teksturę do wieku zwierzęcia. Ciekawym dodatkiem, obok polifenoli i tanin z zielonej herbaty, jest chlorofil (stąd często te gryzaki mają kolor zielony – naturalny zielony barwnik jest dodatkiem funkcjonalnym kryjącym się pod kodem E 140). Chlorofil jest silnie alkaliczny – wiec ma działanie neutralizujące, wiąże też związki siarki. Hamuje enzymy rozkładające białka. Wspomaga rozwój korzystnej bioty bakteryjnej. Łagodzi stany zapalne. Można polecać specjalne tabletki chlorofilowe lub ze spiruliną (cyjanobakterie również niezmiernie bogate w chlorofil).

Profilaktyka poprzez zabawę? Tak! Linie „dental” są w tej chwili obecne także w kategorii zabawek dla psów – aromatyzowane gryzaki z wypustkami, o odpowiednim stopniu twardości, czy zabawki na których można rozprowadzić żel do czyszczenia zębów – a nawet użyć zabawek do wypełniania i umieścić w nich snaki dentystyczne.

 

W ramach sprzedaży łączonej można przygotować specjalne zestawy „dental” do higieny jamy ustnej lub dołączać choćby gryzaki, czy szczoteczki do zębów do wyprawek dla szczeniąt – tworząc dobre nawyki u klienta.