To pierwszy gatunek chomika, który trafił masowo w ręce hobbystów. Przez długie lata należał do najchętniej kupowanych futrzastych pupili. Dzisiaj, choć musiał nieco ustąpić pola innym, mniejszym gatunkom tych gryzoni, wciąż jest obecny w większości sklepów zoologicznych. Mowa o chomiku syryjskim, zwierzątku nieskomplikowanym w pielęgnacji, niemniej jednak posiadającym swoje specyficzne wymagania. Już za chwilę przyjrzymy mu się nieco bliżej i podpowiemy, jakie produkty polecić, aby mógł cieszyć się życiem w dobrostanie i optymalnym zdrowiu.
Przybysz ze Wschodu
Chomiki syryjskie w naturze występowały na stepowych i półpustynnych terenach Azji Mniejszej (w rejonie Halebb). Zostały odkryte jako gatunek w 1839 r. przez brytyjskiego zoologa Georga Waterhouse’a. Późniejsze losy gatunku są niejasne, uznano go nawet za wymarły, dopiero ekspedycja prof. Aharoniego z Uniwersytetu Jerozolimskiego z 1930 r. odkryła gniazdo samicy z młodymi. Podobno z dwóch pozostałych przy życiu osobników w warunkach laboratoryjnych uzyskano w ciągu roku 150 osobników potomnych. Kilka chomików trafiło do Wielkiej Brytanii, gdzie stały się zwierzętami laboratoryjnymi, prezentowano je również w londyńskim ZOO. Ich popularność stopniowo wzrastała, dzięki dużej płodności zaczęły trafiać do hodowli domowych (ok. 1937). Po raz pierwszy pokazano je na wystawie zwierząt w 1948 r. W międzyczasie zawędrowały do Stanów Zjednoczonych. Powstały pierwsze fermy hodowlane w Anglii i Alabamie. W Polsce chomiki syryjskie pojawiły się dopiero ok. 1950 r.
Jak wygląda chomik?
Ciało chomika syryjskiego jest walcowate. Osiąga on długość 15–18 cm i masę ciała 80–150 g. Ogon jest skrócony, ma ok. 1,2–2 cm. Krótkie, silne nogi są przystosowane do przemierzania długich dystansów. Łapy są bezwłose, przednie mają wykształcone cztery palce, kciuk jest zredukowany do małego wyrostka. Tylne mają pięć palców i posiadają zgrubienia na podeszwach ułatwiające wspinanie się. Gruczoły zapachowe służące do znaczenia terenu u chomika syryjskiego są położone po bokach ciała, w pobliżu tylnych odnóży. Oczy są duże i wypukłe.
Chomiki syryjskie prowadzą bardzo aktywny tryb życia, głównie nocny. Biegają stosunkowo wolno, wydłużając tułów bardziej niż inne gatunki. Dorosłe osobniki są samotnikami, niekiedy tolerują osobnika, z którym dorastały. Na wolności wykopują nory z tunelami i komorami przeznaczonymi na legowisko, magazyn pokarmu oraz „toaletę”. Długość nory dochodzi do dwóch metrów. Dostosowują swoją aktywność do warunków otoczenia, gdy temperatura spada poniżej 6°C zapadają w sen zimowy (hibernacja), a gdy temperatura wzrasta powyżej 37–38°C – w sen letni (estywacja).
Obecnie wyhodowano wiele odmian chomików syryjskich, które różnią się umaszczeniem i rodzajem okrywy włosowej. Standardowe umaszczenie, tzw. dzikie, jest opisywane jako białobrzuche aguti. Grzbiet barwy rdzawej, szaro-rudej lub złoto rudej, końcówki włosów czarne. Brzuch kremowy lub biały. Podszerstek i uszy mają kolor szarawy. Chomiki jasnozłociste mają bardziej stonowane barwy i są pozbawione czarnych końcówek włosów. Sierść krótka, aksamitna, ułatwiająca przemieszczanie się w podziemnych tunelach.
Do najpopularniejszych odmian jednobarwnych chomików należą: biała albinotyczna (z różowymi uszami i oczami), czarnoucha albinotyczna (uszy w wieku ok. trzech miesięcy stają się czarne), biała czarnooka (z różowymi uszami), kremowa (czarnooka lub rubinowooka), jasna (żółta, miodowa, blond, cynamonowa, cynamonowo-płowa, rdzawa/złota gwinea), szara i czarna (zwana obecnie sobolową). Istnieją też liczne odmiany wielobarwne: szylkret (kombinacja barwy białej lub kremowej z ciemną w równych proporcjach), banded (opasane – przepaska białego futra powinna obejmować środek ciała, dzieląc dwa barwne obszary), pstre, łaciate, cętkowane (białe rozsiane cętki na sierści kolorowej). Poszczególne odmiany chomików mogą mieć też różne typy włosa: standardowy, satynowy, angora (długość włosa min. 2,5 cm) i rex (sierść krótka i falista, wibrysy skręcone).
Pomieszczenie
Chomiki syryjskie są typowymi samotnikami i należy pielęgnować je pojedynczo. Wymagają obszernych klatek metalowych z gęstymi prętami, ew. wykonanych z tworzywa sztucznego. Wszelkie elementy plastikowe muszą być trwałe i uniemożliwiać wygryzanie otworów (chomik ma bardzo mocne zęby i chętnie z nich korzysta). Generalnie obowiązuje zasada taka sama jak w przypadku innych gryzoni oraz królików: im większa klatka, tym lepiej. Klatka może być jednopoziomowa lub z półkami, byle nie za wysoka, gdyż spadając ze znacznej wysokości, delikatne zwierzątko może zrobić sobie krzywdę. Dla chomika można również zaadaptować terrarium typu horyzontalnego. Pomieszczenie należy ustawić w cichym i spokojnym miejscu nienarażonym na bezpośrednie nasłonecznienie i przeciągi. Należy również pamiętać, że chomiki są zwierzętami nocnymi, więc ustawienie klatki czy terrarium w sypialni nie będzie najlepszym pomysłem.
Dno klatki należy wysypać podłożem – mogą to być tradycyjne wióry (niepylące, dobrej jakości), jak również coraz popularniejsza ściółka kukurydziana, bawełniana czy papierowa. Warstwa podłoża powinna być dość gruba, aby zwierzak mógł się w nim swobodnie zakopywać. Należy pamiętać o regularnej wymianie ściółki – zapewni to zwierzęciu dobre warunki sanitarne i ograniczy przykry zapach z klatki.
Niezbędnym wyposażeniem klatki dla chomika jest domek służący zwierzęciu za bezpieczne schronienie. Najlepsze są domki wykonane z drewna – niestety, chomik będzie go najprawdopodobniej ogryzał. Zamiast klasycznego domku (np. w terrarium) można umieścić dużą łupinę orzecha kokosowego z wyciętym w niej otworem. Dodatkowo w klatce warto umieszczać regularnie wymieniane nieduże pudełka kartonowe (np. po herbatach) – chomik sam będzie wygryzać w nich otwory i adaptować je na schronienie, co dostarczy mu dodatkowej rozrywki. Domek dla chomika warto wyścielić specjalną ściółką bawełnianą. W sprzedaży są też dostępne tekturowe tuby z takim wypełnieniem – wystarczy położyć tubę w klatce, a chomik sam przygotuje sobie w niej wygodne legowisko.
W klatce należy umieścić mocne miseczki na pokarm, najlepsze (choć nie najtańsze) są miski ceramiczne – trwałe i odporne na siekacze chomika. Miseczki plastikowe będą permanentnie niszczone. Konieczne będzie również poidło smoczkowe – nie musi być specjalnie duże, gdyż chomik pije raczej niewiele. W pomieszczeniu chomika warto umieścić także niedużą, narożną toaletę – gryzoń ten jest bardzo czysty z natury i szybko uczy się z niej korzystać. Pozwala to na łatwiejsze utrzymanie czystości w klatce i może ograniczyć częstotliwość wymiany całego podłoża.
Bardzo ważnym elementem wyposażenia klatki są zabawki. Chomik – wbrew nieprawdziwej, choć dość powszechnej opinii – to zwierzak inteligentny i ruchliwy, ale potrzebujący licznych bodźców. Zabawki nie tylko rozwijają jego zdolności, lecz także stymulują go do aktywności fizycznej. Pozbawiony ich zwierzak często popada w odrętwienie i nadmiernie przybiera na wadze, co – rzecz jasna – nie jest korzystne dla jego zdrowia. W sklepach zoologicznych są dostępne rozmaite zabawki, najczęściej drewniane. Należy je regularnie wymieniać, bowiem zwierzak traktuje je jako doskonałe narzędzia do skracania stale rosnących siekaczy. W klatce warto również umieścić trwały i mocny kołowrotek, najlepiej o pełnej bieżni – wiele chomików bardzo chętnie z niego korzysta, wyładowując podczas biegania nadmiar energii i… dbając jednocześnie o linię.
Niektóre klatki dla chomików są wyposażone w specjalne tunele (niekiedy bardzo rozbudowane) służące do biegania i mające imitować nory. To dobre rozwiązanie, ale należy się upewnić, czy tunele są bezpieczne i nie grożą zakleszczeniem w nich zwierzęcia. Ważna jest również ich trwałość, tak by chomik nie był w stanie wygryźć otworu i wydostać się na zewnątrz. Jest to ze wszech miar niewskazane, bowiem po pierwsze – może wtedy narobić w mieszkaniu sporo szkód (a często niełatwo go schwytać), po drugie – łatwo może stać się łupem innych domowych zwierząt, takich jak kot czy pies.
Żywienie
Podstawę diety chomika powinna stanowić specjalistyczna karma w postaci mieszanki ziaren oraz ziół, owoców i warzyw lub w formie gotowego granulatu. To ostatnie rozwiązanie jest o tyle lepsze, że zapobiega selektywnemu pobieraniu karmy (z mieszanki składników sprytny chomik wybiera tylko to, co mu najbardziej smakuje, a resztę pozostawia – powoduje to straty karmy oraz – co ważniejsze – może doprowadzić do poważnych niedoborów żywieniowych w organizmie zwierzęcia). Niewielki dodatek powinny stanowić pokarmy pochodzenia zwierzęcego, np. larwy mącznika (drobne gryzonie uzupełniają w naturze swoją dietę małymi bezkręgowcami). Alternatywnie, od czasu do czasu, można podać jedną „kulkę” dobrej jakości suchej karmy dla psów.
Uzupełniająco możemy podawać także orzechy (w bardzo małych ilościach, gdyż są tłuste i wysokokaloryczne), pestki dyni, nasiona słonecznika (również w małych ilościach), lnu, płatki owsiane i kukurydziane. Niektóre chomiki chętnie konsumują suszone zioła (na rynku są dostępne rozmaite ich rodzaje) czy susze owocowo-warzywne. W celu ścierania zębów warto podawać specjalne smakoszki i suchary dla gryzoni, a także suche gałązki drzew liściastych (ich ogryzanie z kory dostarcza zwierzakowi również rozrywki i zapewnia dodatkową porcję ruchu).
Chomikom można również podawać niektóre owoce i warzywa, ale w bardzo małych ilościach. Godne polecenia są: słodkie jabłka, gruszki, banany, marchew, pomidory, ogórki, seler, cukinia, kalarepa, dynia, cykoria. Zamiast świeżych warzyw i owoców można podawać je w wersji suszonej.
Chomikowi – od czasu do czasu – można zaserwować również specjalistyczne gryzoniowe smakołyki, takie jak: kolby, dropsy, biszkopty, krakersy, batoniki, kule z ziarna, bakalie. Należy jednak uważnie czytać informacje o ich składzie, wybierać te oparte na naturalnych komponentach i nie przesadzać z ich ilościami, są bowiem często wysokokaloryczne i tuczące.
Nie wolno zapominać o stałym dostępie do często wymienianej wody pitnej – można dodawać do niej specjalistyczne witaminy dla gryzoni (dawkując je zawsze zgodnie z zaleceniami ich producenta).
Bieżąca pielęgnacja
Pielęgnacja chomika, poza regularnym karmieniem i podawaniem świeżej wody, opiera się na częstym sprzątaniu jego pomieszczenia. Część pokarmu zwierzę umieszcza bowiem w przygotowanej przez siebie spiżarni („chomikuje”). Miejsce to trzeba regularnie kontrolować i czyścić, aby nie pozostawały żadne nadpsute resztki (zjedzone przez chomika mogą mu bardzo zaszkodzić). Nigdy nie należy jednak opróżniać chomiczej spiżarni całkowicie, gdyż może to stresować zwierzę i prowadzić do nawykowego przetrzymywania pokarmu w kieszonkach policzkowych. Wystarczy po prostu usunąć z niej to, co zepsute.
Chomik NIE dla małego dziecka!
Wiele osób (rodziców) przychodzi do sklepu zoologicznego po chomika dla dziecka. Zdecydowanie należy im to odradzać – gryzoń ten nie oswaja się bowiem tak jak pies, kot czy nawet królik, jest indywidualistą, a do tego posiada ostre i mocne zęby. Poza tym jest bardzo delikatny i małe dziecko – nawet w najlepszej wierze – łatwo może go skrzywdzić. Chomiki syryjskie nadają się natomiast na pupili dla odpowiedzialnych nastolatków, a także dla osób dorosłych, które nie mogą sobie pozwolić (z różnych względów) na posiadanie psa czy kota i szukają niekłopotliwego oraz mało absorbującego domowego pupila.
Rozmnażanie
Rozpoznawanie płci u chomików syryjskich jest stosunkowo proste. Cechą różnicującą jest odległość między otworem odbytowym a ujściem dróg moczowych, u samicy jest ona mniejsza. Do tego u samca ok. 4-tygodniowego można już wyczuć jądra, położone po obu stronach odbytu, nadające tylnej części ciała kształt bardziej wydłużony i szpiczasty. Samice wydzielają bardziej intensywny zapach i zazwyczaj są bardziej agresywne. Ruja u samicy powtarza się regularnie co 4–6 dni.
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 60 dni, samice w wieku 30 dni (choć do rozrodu należy przeznaczać zwierzęta nieco starsze). Aby uzyskać potomstwo, samicę wpuszczamy do klatki samca (nigdy odwrotnie). Najkorzystniejsza pora to wieczór. Zaloty chomików przypominają walkę. Zwierzęta ścigają się i szamocą, w końcu zaczynają się obwąchiwać i lizać nawzajem, po czym dochodzi do kopulacji (powtarzanej kilkakrotnie w krótkim czasie). Gdy popęd samicy osłabnie, przegania agresywnie samca. Ciąża trwa 16–20 dni, a w miocie jest średnio 3–12 młodych (do 14). Młode rodzą się nagie i ślepe. Samica zjada osobniki martwo urodzone, a niepokojona może również zagryzać żywe. Matka karmi młode, leżąc na nich. Maluchy rosną bardzo szybko. Trzeciego dnia po urodzeniu jest już widoczna pigmentacja skóry. Piątego dnia pojawia się delikatny meszek pokrywający ciało, jednak brzuch pozostaje jeszcze przez pewien czas nagi. Po 15 dniach następuje otwarcie oczu, a po czterech tygodniach wychodzą z gniazda (są odstawiane w 3. tygodniu życia). W wieku trzech miesięcy osiągają już rozmiary dorosłego osobnika. Przeciętna długość życia wynosi 18–24 miesięcy, choć starannie pielęgnowane w niewoli mogą dożyć nawet do pięciu i więcej lat.
