Jak karmić psy dużych ras od szczeniaka po seniora?

„Ale wielki pies! Ileż to on musi jeść!?” – takie pytanie ciśnie się nam najczęściej na myśl, gdy widzimy idącego ulicą doga czy mastifa. To prawda, natury się nie oszuka i duży zwierzak musi pochłaniać więcej karmy, niż dajmy na to chihuahua czy maltańczyk. O wiele ważniejsze jest jednak to, co ląduje w misce psiego olbrzyma. Przedstawiciele dużych ras mają bowiem specyficzne potrzeby żywieniowe na każdym etapie ich życia, począwszy od słodkiego (choć może nie malutkiego 🙂 ) szczeniaczka po dystyngowanego, czworonożnego weterana. Co więcej, nie respektując tych potrzeb, łatwo można wyrządzić pupilowi wielką krzywdę i znacząco obniżyć komfort jego życia…

Autor tech. wet. Agnieszka Cholewiak-Góralczyk

Każdy psi opiekun chce, aby jego pies jadł zdrowo, a do tego z apetytem. W dobie bogactwa możliwości nie jest to prosta sprawa, szczególnie że psy to gatunek, który charakteryzuje wielka różnorodność – mamy chociażby różnorodne typy użytkowe, takie jak psy towarzyszące, psy pracujące (na przykład myśliwskie i obronne), psy ras pierwotnych (wyścigowe, zaprzęgowe). Psy dzielimy także według masy ciała na rasy typu: „toy” (1–4 kg), małe (5–10 kg), średnie (11–25 kg), duże (26–45 kg) i olbrzymie (46–110 kg). Psy duże i olbrzymie różnią się między sobą nie tylko budową ciała. Dostrzega się też różnice w wymaganiach dotyczących ich aktywności.

W poniższym artykule zajmiemy się rasami powyżej 25 kg – czyli dużymi i olbrzymimi. Ich żywienie jest nieco odmienne od tego psów ras małych i średnich ze względu na ich 

specyficzne potrzeby. Żywienie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia – zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój w szczenięctwie. Do mojego gabinetu z dużych ras najczęściej trafiają bernardyny, mastify, nowofundlandy, leonbergery i dogi, ale dużych ras jest zdecydowanie więcej i cieszą się one w naszym kraju sporą popularnością. Wymagają – jak każdy pies – odpowiednio zbilansowanej diety uwzględniającej ich aktywność, która może być różna zależnie od rasy i wykonywanej pracy. Inaczej żywi się psa sportowego, a inaczej tego, którego aktywność ogranicza się do dwóch spacerów dziennie. W diecie należy także uwzględnić wszelkie indywidualne kwestie, takie jak chociażby ewentualne alergie pokarmowe, upodobania psiaka, ale i możliwości opiekuna. Żywienie dużego bądź olbrzymiego psa może być finansowym wyzwaniem. Opiekunowie takich zwierząt częściej korzystają z tego powodu z suchej karmy – jest tańsza w przeliczeniu na uzyskanie jednej kalorii w porównaniu z karmą mokrą oraz zajmuje w domu mniej miejsca niż zamówienie puszek na chociażby miesiąc. Dieta BARF jest rzadziej wybierana – ze względu na wysokie koszty, ale mam i takich pacjentów!

Szczeniaki

Zacznijmy jednak od początku. Żywienie szczeniąt to jedno z największych wyzwań zarówno dla hodowców, jak i opiekunów. W przypadku ras dużych i olbrzymich mamy dłuższy niż u małych psów okres wzrostu przy jednocześnie bardziej intensywnym przyroście masy ciała. Rasa jest istotna, ponieważ pozwala określić tempo wzrostu. W przypadku psów nierasowych pozostaje nam aktualna masa ciała zwierzęcia oraz dostosowywanie dawki pokarmowej zgodnie z jej przyrostami. Psy omawianych w artykule ras dużych i olbrzymich zazwyczaj połowę swojej pełnej wielkości osiągają w 5. miesiącu życia. Następnie u bardzo dużych ras tempo wzrostu zwalnia. Będąc w wieku około dwóch lat, uzyskują docelowe rozmiary. Dodatkowo należy pamiętać, że okres ten jest momentem, w którym budujemy prawidłowe nawyki żywieniowe psa, a prawidłowy wzrost i rozwój szczeniaka to solidny fundament jego zdrowia w wieku dorosłym. 

Jakość żywienia w okresie wzrostu a podatność na choroby w wieku dorosłym jest niepodważalna. Chociażby badania z 2020 r. wskazują, że podawanie zarówno suce w ciąży, jak i szczeniakom suchej karmy prowadzi do zwiększonego ryzyka wystąpienia alergii u tych szczeniąt. U zwierząt żywionych dietą surową to ryzyko jest obniżone! Jesteś tym, co jesz, a Twój pies będzie tym, czym go żywisz za młodu. Dlatego tak ważna jest dbałość o prawidłowe żywienie, już od pierwszych posiłków.

Należy także zwrócić uwagę na fakt, że okres intensywnego wzrostu jest szczególnie istotny u szczeniąt ras dużych. Błędne postępowanie żywieniowe w tym okresie, które będzie skutkowało zbyt szybkim albo zbyt powolnym wzrostem, będzie miało wpływ na funkcjonowanie psów w życiu dorosłym. 

Każdy psi opiekun z własnej obserwacji wie, że zapotrzebowanie psów rosnących na energię jest zdecydowanie wyższe niż psów dorosłych, jednakże wraz z ich wzrostem stopniowo się obniża. Zakłada się, że do czasu osiągnięcia pięćdziesięciu procent końcowej masy ciała przez psa zapotrzebowanie energetyczne jest trzykrotnie wyższe niż wartość spoczynkowego zapotrzebowania energetycznego. Po tym stopniowo obniża się, by po osiągnięciu przez zwierzę 80% docelowej masy ciała było ono dwukrotnie wyższe. To, na co należy zwracać szczególną uwagę u szczeniąt ras dużych i olbrzymich, to fakt, aby ilość energii podawanej w pokarmie nie była wyższa od zapotrzebowania na nią. Jeśli dopuścimy do nadmiaru energii, to możemy mieć przyspieszenie wzrostu, co może doprowadzić do rozwinięcia się nieprawidłowości dotyczących układu kostnego. Nadwaga nigdy nie jest wskazana, a start życia ze zbędnymi kilogramami to zwiększone ryzyko rozwoju chorób, na przykład cukrzycy.

Jakie składniki są niezbędne w żywieniu psa?

Zarówno szczenięta, psy dorosłe, jak i psi seniorzy potrzebują w swojej diecie odpowiedniej podaży białka oraz tłuszczy. Jeśli chodzi o węglowodany, to ich dodatek nie jest niezbędny w diecie psa poza specyficznymi stanami zdrowotnymi i fizjologicznymi. Jednakże można zaobserwować, że wiele psów odnosi korzyść z obecności warzyw i owoców w diecie. Powinny być one jednak jej uzupełnieniem – nie podstawą. Jeżeli pies żywiony dietą BARF odmawia spożywania warzyw – nie należy go zmuszać. Zwiększa to wyzwanie finansowe dla opiekuna i to jest problem, nad którego rozwiązaniem należy się pochylić.

Białko

Białko jest niezbędne, aby pies mógł prawidłowo rosnąć i rozwijać się. Jest podstawowym materiałem budulcowym u młodych zwierząt. Zapotrzebowanie szczeniąt na białko jest odmienne pod względem jakościowym i ilościowym z zapotrzebowaniem psów dorosłych. Rosnący organizm potrzebuje go o wiele więcej, a wraz z jego rozwojem zapotrzebowanie zmniejsza się. Jednoznaczne określenie zapotrzebowania psa na białko nie jest możliwe, ponieważ zależy od indywidualnych potrzeb każdego zwierzęcia (jego stan fizjologiczny, aktywność, nawet rodzaj okrywy włosowej!). Duże znaczenie ma też jakość i strawność białka, jego skład aminokwasowy, kaloryczność diety. Uwaga: nie należy bez wskazań zdrowotnych zmniejszać poziomu białka w diecie psa seniora. Może to być szkodliwe dla jego zdrowia! To, że pies jest już w podeszłym wieku nie sprawia, że automatycznie jego zapotrzebowanie na białko zmniejsza się. 

Tłuszcze

Tłuszcze to podstawowe źródło energii oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Są niezbędne, aby możliwe było wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K). Uwaga! Tłuszcz ma o wiele więcej kalorii w jednym gramie niż białko bądź węglowodany. Zbyt tłusta dieta to prosta droga to nadmiernej masy ciała! Pokarm dla psów rosnących powinien zawierać co najmniej 10% w suchej masie, ale znowu – jest to zależne od kwestii indywidualnych i jego podaż może sięgać 25% w suchej masie. U psów dorosłych podaż dostosowujemy do danego osobnika, tego, czy jest to pies pracujący bądź sportowy, którego zapotrzebowanie będzie zdecydowanie wyższe. Należy pamiętać o uzupełnianiu diety o kwasy EPA i DHA, co jest szczególnie istotne w przypadku psich seniorów i szczeniąt. 

Wapń i fosfor

To, co szczególnie istotne przy omawianiu żywienia ras dużych i olbrzymich, to temat wapnia i fosforu! Nadal pokutują niebezpieczne mity na ten temat. Zacznijmy jednak od tego, że wapń i fosfor to dwa kluczowe dla rozwoju organizmu składniki. Wapń jest głównym składnikiem mineralnym kości i zębów. Szczeniaki potrzebują większych ilości wapnia i fosforu w diecie niż psy dorosłe – dotyczy to psów wszystkich wielkości i ras. Bardzo istotny jest fakt, że początkowo szczenięta wchłaniają wapń w sposób bierny, więc ilość wapnia wchłoniętego możemy traktować jako odzwierciedlenie ilości wapnia w pokarmie. Z tego powodu nadmiar wapnia w pokarmie skończy się nadmiarem wapnia w organizmie. 

Zmienia się to w okolicach 10. miesiąca życia. Wtedy zwierzę zaczyna być w stanie zahamować wchłanianie wapnia, jeżeli jest go w organizmie zbyt dużo. Szczenięta żywione 

karmami komercyjnymi (bądź PRAWIDŁOWO zbilansowanymi dietami przygotowywanymi przez opiekuna w domu) otrzymują pokarm, który spełnia ich zapotrzebowanie na wapń. Należy bardzo mocno akcentować ten fakt szczególnie przy szczeniętach ras dużych i olbrzymich, gdyż większość zaburzeń szkieletowych związanych z intensywnym wzrostem jest spowodowana nadmiarem energii i wapnia w diecie. Jest to kluczowe, ponieważ wiele osób nadal wierzy, że stosunek wapnia do fosforu dla szczeniąt ras dużych powinien być wyższy niż dla szczeniąt ras małych, gdy w rzeczywistości jest zupełnie odwrotnie. Nie należy wprowadzać do diety szczenięcia rasy dużej lub olbrzymiej dodatkowych dawek wapnia, ponieważ możemy mu zaszkodzić. Jeśli zwierzę je pokarm dostosowany do swoich potrzeb, absolutnie odradzajmy takie pomysły!

Przekarmianie!

Niestety, wielu z moich psich pacjentów – tych dużych i olbrzymich też – ma problemy z nadmierną masą ciała. Zawsze należy uczulać opiekuna, żeby dawka pokarmowa była dostosowana do poziomu aktywności i potrzeb jego pupila. Nie można podawać karmy na oko, nie należy dawać dodatkowych dawek bez określenia, ile zwierzę tak naprawdę potrzebuje. Większość opiekunów nie przelicza zapotrzebowania energetycznego zwierzęcia i nie wie, ile ono tak naprawdę potrzebuje kalorii dziennie. Zawsze warto poruszać ten temat z opiekunem, który potrzebuje porady w zakresie żywienia. Warto też wspomnieć, że karma sucha ma zazwyczaj około 350–380 kalorii w 100 gramach, a karma mokra uśredniając – około 100 kalorii w 100 gramach. 

Uwaga na stawy!

Za problemami z nadmierną masą ciała lubią podążać kolejne choroby, takie jak problemy ze stawami. W obciążonych stawach mogą pojawić się zmiany zwyrodnieniowe, które będą sprawiać psu ból i problemy z poruszaniem się. W przypadku psów starszych jest to też często występujący problem. Odpowiednie żywienie od początku życia psiaka, prawidłowa masa ciała oraz dbałość o aktywność fizyczną przez całe życie są absolutną 

podstawą dbałości o stawy (i o zdrowie!). Na rynku znajdziemy bogactwo preparatów, które mogą pomóc psu w walce z tą dolegliwością, ale nie zastąpią one wyżej wymienionych podstaw.

Jak często karmić?

Pytanie o to, jak często karmić psa, pojawia się na każdej konsultacji dietetycznej, a jest to kwestia mocno indywidualna i tutaj zawsze należy zwracać uwagę na reakcje psiego organizmu. Rozsądnym założeniem jest podzielenie dawki pokarmowej psom dorosłym na dwa, a nawet trzy posiłki dziennie. Należy jednak zawsze podążać za psem i obserwować, czy inne rozwiązania nie będą dla niego korzystniejsze. Ze względu na ryzyko skrętu żołądka należy przypominać o konieczności zapewnienia psu odpoczynku po posiłku oraz nie dopuszczać do bardzo szybkiego jedzenia. Pomocne mogą być miski spowalniające.

Posiłki
przygo­towywane przez opiekuna w domu

Poza karmami komercyjnymi istnieje też możliwość przygotowywania posiłków przez opiekunów w domu. Jest to opcja ciesząca się rosnącą popularnością, jednakże należy podkreślić, że takie żywienie wymaga szczegółowej wiedzy na temat zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze, w tym energetyczne, tak aby zagwarantować optymalny i prawidłowy wzrost młodego szczenięcia, następnie odpowiednie odżywienie dorosłego psa i psiego seniora.

Podsumowanie

Obecnie na rynku znajduje się bogactwo karm komercyjnych, co pozwala na wybranie satysfakcjonującego rozwiązania zarówno dla psa, jak i jego opiekuna. Można także samodzielnie przygotowywać psie posiłki, ale nie polecam tego rozwiązania bez odpowiedniej wiedzy bądź wsparcia dietetyka. Przy szczeniętach ras dużych i olbrzymich może być to szczególnie niebezpieczne rozwiązanie. Należy pamiętać, że nie istnieje jedno uniwersalne rozwiązanie żywieniowe odpowiednie dla wszystkich ras i grup wiekowych psów. Zawsze musimy podchodzić do psa indywidualnie.