Przyszłość branży zoologicznej w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju 2030

Czym są cele zrównoważonego rozwoju?

Przyjęte przez ONZ Cele Zrównoważonego Rozwoju oraz związane z nimi zadania dotyczą pięciu głównych obszarów określanych na podstawie ich angielskich nazw jako „5 x P”. Są to: ludzie (ang. people), planeta (ang. planet), dobrobyt (ang. prosperity), pokój (ang. peace) i partnerstwo (ang. partnership). Obejmują one bardzo szeroki zakres wyzwań dotyczących m.in. walki z ubóstwem i głodem, zapewnienia ludziom na całym świecie zdrowia, dostępu do edukacji, równości płci, zapobiegania zmianom klimatu, zagwarantowania zrównoważonego rozwoju oraz utrzymania pokoju i budowy sprawiedliwości społecznej. Realizacja tych celów i wyznaczonych na ich podstawie zadań jest na bieżąco monitorowana w poszczególnych krajach przez odpowiednie urzędy dzięki opracowanym wskaźnikom oraz systematycznie referowana na forum ONZ.

Cele i zadania powiązane z branżą zoologiczną

Znaczna część celów zrównoważonego rozwoju i wynikających z nich zadań jest mniej lub bardziej ściśle powiązana z branżą zoologiczną. Wśród nich można wymienić między innymi te, które dotyczą produkcji artykułów dla zwierząt oraz ich dystrybucji. Są to m.in.:

2.4. Do 2030 roku utworzyć systemy zrównoważonej produkcji żywności oraz wdrożyć praktyki odpornego rolnictwa mające zwiększyć wydajność i produkcję, podtrzymywać ekosystemy, wzmocnić zdolność przystosowania się do zmian klimatycznych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, suszy, powodzi i innych katastrof, a także mające stopniowo poprawiać jakość gleby i gruntów.

6.3. Do 2030 roku poprawić jakość wody poprzez redukcję zanieczyszczeń, likwidowanie wysypisk śmieci, ograniczenie stosowania szkodliwych substancji chemicznych i innych szkodliwych materiałów. Zmniejszyć o połowę ilość nieoczyszczonych ścieków oraz znacząco podnieść poziom recyklingu i bezpiecznego ponownego użytkowania materiałów w skali globalnej.

6.4. Do 2030 roku znacząco podnieść efektywność wykorzystywania wody we wszystkich sektorach oraz zapewnić zrównoważony pobór wody oraz dostawy wody pitnej, by rozwiązać problem niedostatku wody i znacząco zmniejszyć liczbę ludzi cierpiących z tego powodu.

7.A. Do 2030 roku zwiększyć międzynarodową współpracę ułatwiającą dostęp do badań nad czystą energią i technologii w obszarze energii odnawialnej, efektywności energetycznej oraz zaawansowanych i czystszych technologii paliw kopalnych, a także promować inwestowanie w infrastrukturę energetyczną i czyste technologie energetyczne.

9.4. Do 2030 roku podwyższyć jakość infrastruktury i wprowadzić zrównoważony rozwój przemysłu przez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz stosowanie czystych i przyjaznych dla środowiska technologii i procesów produkcyjnych przy udziale wszystkich krajów, zgodnie z ich możliwościami.

12.2. Do 2030 roku zapewnić zrównoważone zarządzanie i efektywne zużycie zasobów naturalnych.

12.3. Do 2030 roku zmniejszyć o połowę globalną ilość marnowanej żywności per capita w sprzedaży detalicznej i konsumpcji, zmniejszyć straty żywnościowe w procesie produkcji i dystrybucji, w tym straty powstałe podczas zbiorów.

12.4. Do 2020 roku zapewnić stabilne i ekologiczne zarządzanie chemikaliami i wszystkimi odpadami podczas ich całego cyklu życia, w zgodzie z ustaleniami międzynarodowymi. Znacząco zmniejszyć poziom tych substancji w powietrzu, wodzie i glebie, tym samym minimalizując ich negatywny wpływ na zdrowie człowieka i środowisko.

Ograniczanie wpływu na środowisko to jedno z kluczowych wyzwań sektora zoologicznego. Według danych Unii Europejskiej, rolnictwo (w tym w znacznej części produkcja mięsa) jest odpowiedzialne za około 15–20% światowej emisji gazów cieplarnianych. Czołowi producenci karm dla zwierząt, tacy jak VAFO (producent m.in. marek Brit i ­Carnilove), już teraz szukają sposobów na zmniejszenie śladu węglowego swoich produktów. Rozwiązaniem może być bazowanie na lokalnych dostawcach mięsa i tym samym skrócenie łańcucha dostaw. Kolejnym krokiem jest wykorzystywanie alternatywnych źródeł białka (np. białka owadów) w karmach. Świadomość ekologiczna konsumentów rośnie, więc tego typu produkty będą coraz popularniejsze.

12.5. Do 2030 roku istotnie obniżyć poziom generowania odpadów poprzez prewencję, redukcję, recykling i ponowne użycie.

14.4. Do 2020 roku skutecznie uregulować kwestie pozyskiwania owoców morza oraz wyeliminować nadmierne połowy ryb, nielegalne, niezarejestrowane i nieuregulowane rybołówstwo oraz destrukcyjne praktyki połowów oraz wdrożyć poparte naukowo plany zarządzania, tak by w możliwie najkrótszym czasie odbudować populację ryb co najmniej do poziomu umożliwiającego maksymalny, odnawialny poziom zrównoważonych połowów, zgodnie z charakterystyką poszczególnych gatunków.

Jak wynika z powyższego, zadania te mają na celu ograniczenie zużycia energii, zmniejszenie ilości produkowanych odpadów i zanieczyszczeń, zredukowanie tak zwanego śladu węglowego, czyli zmniejszenie produkcji dwutlenku węgla oraz zrównoważone gospodarowanie naturalnymi zasobami przyrodniczymi połączone z wdrażaniem recyklingu i filozofii „zero waste”. 

Jak to wygląda w praktyce?

Jak wynika z badań agencji Euromonitor International, zarówno wiodące europejskie firmy, jak i mniejsze przedsiębiorstwa z branży zoologicznej już teraz wdrażają w życie zadania wynikające z Celów Zrównoważonego Rozwoju. W praktyce ich deklaracje koncentrują się wokół trzech zagadnień: ograniczenia emisji dwutlenku węgla do zera (tak zwany zerowy ślad węglowy), odpowiedzialnego pozyskania surowców do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt oraz recyklingu opakowań.

W zakresie pierwszego z tych zagadnień najwięksi producenci dość asekuracyjnie deklarują osiągnięcie tak zwanej zeroemisyjności w ciągu najbliższych 20–30 lat (a więc do roku 2040 lub 2050). Znacznie bardziej ambitne cele wyznaczają sobie małe firmy i start-upy branżowe, które zobowiązują się osiągnąć to samo w ciągu zaledwie kilku najbliższych lat. Kwestia odpowiedzialnego pozyskania surowców do produkcji karm i suplementów obejmuje najczęściej produkty pochodzące z morza, to znaczy ryby i inne zwierzęta morskie. Tutaj założenia zarówno liderów rynku, jak i mniejszych firm są podobne – deklarują oni stosowanie wyłącznie surowców pozyskiwanych z odpowiedzialnych źródeł już w ciągu najbliższych lat (2022–2025). Małe firmy idą jednak o krok dalej i zobowiązują się do tego samego nie tylko w kwestii składników pozyskiwanych z morza, lecz także wszystkich surowców używanych do wytwarzania karm, w tym mięsa pochodzącego z produkcji rolniczej. Zarówno duże, jak i małe firmy mówią też jednym głosem w kwestii recyklingu opakowań, w większości deklarując wdrożenie 100% opakowań zdatnych do przetworzenia i ponownego wykorzystania już do 2025 roku.

Jest o co walczyć

Rzecz jasna deklaracje składane przez firmy mają na celu nie tylko realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju i ochronę środowiska naturalnego, lecz także uzyskanie przewagi konkurencyjnej i pozyskanie zainteresowania klientów. A jest o co walczyć, bowiem okazuje się, że opiekunowie zwierząt są grupą szczególnie wrażliwą na kwestie dotyczące ochrony środowiska i zasobów naturalnych naszej planety. Według badań agencji Euromonitor International ponad 65% z nich martwi się zachodzącymi zmianami klimatu i mniej więcej tyle samo deklaruje, że stara się modyfikować swoje codzienne nawyki w celu zmniejszenia niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne. Niemal 30% opiekunów zwierząt deklaruje również, że wybiera produkty wytworzone z poszanowaniem środowiska naturalnego, a prawie 20% podkreśla, że wybiera firmy, które stosują politykę prośrodowiskową. Należy przypuszczać, że w kolejnych latach odsetek ten będzie systematycznie wzrastać, dlatego pozytywny PR firmy dbającej o środowisko naturalne i wytwarzającej swoje produkty z jego poszanowaniem może być coraz cenniejszym argumentem sprzedażowym.

Co zmieni się w zoologii w najbliższych latach?

W związku z tym można się spodziewać, że w ciągu najbliższych lat oblicze światowej i polskiej zoologii wydatnie się zmieni. Już dziś widoczne są trendy, które w przyszłości będą rosnąć w siłę. Należą do nich między innymi:

• poszukiwanie i promowanie alternatywnych źródeł białka do produkcji karm i suplementów diety dla zwierząt (białko roślinne, białko owadzie, glony),

• promowanie lokalnych producentów w celu zmniejszenia obciążenia środowiska transportem surowców i ograniczenia śladu węglowego,

• wzrost zainteresowania alternatywnymi surowcami do produkcji między innymi żwirków dla kotów, w tym odpadami przemysłowymi w myśl filozofii zero-waste,

• stosowanie biodegradowalnych i możliwych do przetworzenia i ponownego wykorzystania opakowań (opakowania papierowe, szklane, z trzciny cukrowej),

• stopniowe wyeliminowanie opakowań plastikowych i foliowych jako obciążających środowisko i trudnych do recyklingu,

• wzrost zainteresowania surowcami do produkcji pochodzącymi z recyclingu (na przykład tworzywa sztuczne odzyskiwane z przetworzonych butelek pet do wytwarzania legowisk i zabawek dla zwierząt),

• rezygnacja z technologii obciążających środowisko i zużywających duże ilości energii oraz produkujących znaczne ilości odpadów,

• ograniczenie stosowania surowców nieodnawialnych, takich jak kopaliny,

• poszukiwanie nowych, przyjaznych dla środowiska rozwiązań technologicznych w produkcji karm i akcesoriów dla zwierząt.

Co przyniesie przyszłość? Tego tak naprawdę nikt z nas nie wie i nie jest w stanie przewidzieć. Jednak konsekwentna realizacja zadań wynikających z Celów Zrównoważonego Rozwoju, w tym zmiany zachodzące dzięki temu w branży zoologicznej, napawają optymizmem. Pozwalają wierzyć w lepsze jutro oraz w to, że uda się zachować naturalne zasoby naszej planety, które będą cieszyć jeszcze wiele pokoleń jej mieszkańców.