Pod względem walorów dietetycznych oraz wartości odżywczych ryby mają zdecydowanie dobry PR. Są powszechnie postrzegane jako „zdrowe” zarówno w diecie ludzi, jak i domowych czworonogów – psów i kotów. Jakie są główne walory karm zawierających składniki rybne (oraz inne komponenty pochodzące „z morza”), jakim zwierzętom warto je polecać i jakie są główne korzyści z ich stosowania?
Autor dr n. wet. Joanna Zarzyńska
Redaktor naczelna magazynu „ZooBranża”
Jakie wartości odżywcze dla zwierząt mają ryby?
O ile kocia dieta kojarzy się nam z rybą (choć wcale nie jest to tak oczywiste i nie wszystkie koty są fanami ryb), o tyle dla psa raczej w pierwszej kolejności wybralibyśmy mięso zwierząt rzeźnych. Wraz z rosnącą wiedzą na temat właściwości ryb w żywieniu człowieka (w TV możemy zobaczyć wiele kampanii promujących spożywanie ryb) coraz chętniej widzimy je też w menu naszych pupili. Zwłaszcza opiekunowie, których zwierzę jest wrażliwe lub ma skłonność do alergii, poszukując alternatywy dla mięsa zwierząt rzeźnych, chętnie sięgają po karmę z rybą (zwłaszcza zawierającą mięso ryb tzw. chudych). Stąd w składzie karm często znajdujemy ryby morskie czy oceaniczne, jak łosoś, dorsz, sola, flądra, oraz tłuste, jak śledź czy makrela. Ze słodkowodnych możemy zaś znaleźć m.in. pstrąga, sandacza i sieję. Mięso ryb jest cenione ze względu na korzystny profil aminokwasowy (w tym aminokwasów egzogennych) oraz wysoką strawność białka (ponad 90%). Zawiera duże ilości witaminy D3, witamin z grupy B, magnez, wapń, jod, selen, cynk. Świetnie nadaje się do przygotowania karmy wilgotnej, gdyż jest mocno uwodnione oraz wymaga jedynie łagodnej obróbki cieplnej.
Czy ryby można podawać pupilom na surowo?
Jeśli w diecie psa czy kota chcemy zaserwować surową rybę, należy unikać pewnych gatunków zawierających duże ilości enzymu tiaminazy (rozkładającego witaminę B1 – przy długotrwałym spożywaniu może dojść do awitaminozy), jak makrela, mintaj, śledź, oraz gatunki bogate w tlenek TMAO (trójmetyloaminy) – morszczuk, mintaj; tlenek ogranicza przyswajanie żelaza (długotrwałe spożywanie może powodować anemię). Obróbka termiczna unieczynnia oba te związki.
Ryby w karmach suchych
W składzie karm suchych ryby występują w formie: ryba świeża, ryba suszona, ryba sproszkowana, ryba bez ości, mięso z ryb, odwodnione (dehydratyzowane) białko rybie oraz mączka rybna – warto zapoznać się ze składem, żeby umieć przedstawić go klientowi. Mączki, w tym rybna, mają czasem zły PR, ale warto pamiętać, że dobrej jakości mączka jest bogatym źródłem wysokostrawnego (około 90% strawności) białka (w tym dużego udziału aminokwasów egzogennych), tłuszczu oraz składników mineralnych. Mogą powstawać z odpadów trzeciej kategorii, całych ryb oraz krewetek. W praktyce spotyka się mączki łososiowe lub mieszane. Mączkę rybną oferuje się także jako suplement diety. W karmach wilgotnych możemy znaleźć jeszcze rosół rybny. Innym cennym surowcem z ryb są także wątroby. Karmy z dodatkiem ryb/rybne obecne na rynku często są opracowane w formule bezzbożowej. Zawierają także liczne dodatki nutraceutyczne.
Specjalista ds. żywienia, autorka wielu artykułów na temat żywienia
zwierząt towarzyszących Complete Dog – Food & Mind
www.complete-dog.com
Ryby to cenne źródło niezwykle wartościowego biologicznie, wysoce przyswajalnego białka, tak ważnego w prawidłowym rozwoju psów i kotów. Dobrze zbilansowana karma zapewnia optymalną ilość niezbędnych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3: eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy EPA i DHA działają przeciwzapalnie oraz pozytywnie wpływają na stan skóry i sierści. Staje się ona odżywiona, gładka i błyszcząca. Regulują także ciśnienie i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób serca. Wspierają odporność oraz pracę układu nerwowego. Ponadto DHA jest niezbędny do prawidłowego rozwoju siatkówki oka i tkanki nerwowej (zwiększona ilość podnosi zdolności uczenia się).
Genesis Pure Canada – My blue lake dla kotów to doskonałe połączenie świeżego łososia i pstrąga, bardzo bogatych w kwasy omega-3. To bezzbożowa, pełnowartościowa karma holistyczna dostarczająca najwyższej jakości białko oraz kompletną formułę witamin i mikroelementów. Gwarantuje to prawidłową pracę całego organizmu.
Źródło NNKT
Ryby to oczywiście cenny składnik ze względu na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza n-3. Wśród kwasów n-3 typowych dla ryb wyróżnia się: kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) oraz kwas dokozapentaenowy (DPA). Najlepszym ich źródłem są ryby morskie (tłuste, pochodzące z wód pelagicznych zimnych, jak łosoś, śledź, dorsz, makrela, sardynki) i oleje z tych ryb, a także owoce morza i algi. Oleje rybne są łatwo przyswajalne dla psów i kotów. Przedstawicielami kwasów n-6 są kwas gammalinolenowy (GLA) i arachidonowy (AA). Najbogatszym źródłem GLA jest spirulina (zawiera do 30% tego kwasu). Oprócz tego, że należy NNKT dostarczyć do organizmu, trzeba także pamiętać, że niezwykle istotne są ich proporcje, czyli odpowiedni stosunek omega 6:3, zazwyczaj w diecie brakuje właśnie kwasów n-3.
Kwasy wielonienasycone wspomagają funkcjonowanie mózgu i całego układu nerwowego. Tutaj podkreśla się rolę kwasów n-6 biorących udział w produkcji m.in. neuroprzekaźników. DHA i EPA wpływają na prawidłowy rozwój układu nerwowego i narządu wzroku u płodów i młodych zwierząt. Najwięcej DHA występuje w mózgu! Kora mózgowa w 60% jest zbudowana z tego kwasu. DHA i EPA wpływają na prawidłowy rozwój układu nerwowego i narządu wzroku u płodów (u ssaków w trzecim trymestrze ciąży jest największa retencja DHA w układzie nerwowym) oraz u młodych zwierząt (ważna jest ilość tych kwasów w mleku matki), a także na rozwój funkcji poznawczych. U zwierząt dorosłych niedobory DHA i EPA mogą utrudniać uczenie się i zaburzać koncentrację. NNKT opóźniają procesy starzenia oraz obniżają efekty stresowe (poprawa natlenowania komórek). Wspomagają układ odpornościowy (n-3 odgrywają rolę przeciwzapalną i przeciwbólową, hamują syntezę mediatorów reakcji zapalnej). Wspomagają pracę stawów (EPA i DHA; działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo w obrębie chrząstek i ścięgien, pozwalają na zmniejszenie dawki leków przeciwzapalnych). Kwasy n-3 uelastyczniają naczynia krwionośne oraz wspomagają pracę serca, działają hipolipemicznie. Stwierdzono, że kwasy tłuszczowe n-3 spowalniają postęp choroby nerek u psów (w związku z obniżaniem ilości trójglicerydów i działaniem przeciwzapalnym oraz obniżającym ciśnienie). Dodatek kwasów n-3, -6, -9 poprawia jakość sierści (nadaje jej miękkość i połysk) i ogranicza jej wypadanie, wzmacnia skórę – co jest istotne dla opiekunów zwłaszcza zwierząt wystawowych. Chętnie sięgają oni po oleje z ryb jako suplement diety. Należy jednak pamiętać, że oleje są wysokokaloryczne. A przy tym, jak wszystkie tłuszcze wyższe, łatwo ulegają procesowi psucia – jełczenia, tracąc korzystne właściwości. Jełczenie może być inicjowane przez światło, zatem należy unikać opakowań przezroczystych (szklanych czy plastikowych) i należy chronić produkty przed światłem oraz przechowywać w chłodnym miejscu. Po otwarciu nie powinno się olejów zbyt długo przechowywać – warto więc dobrać w zakupie taką objętość, żeby zużyć je w osiem tygodni (łatwo ulegają utlenieniu).
Pamiętajmy, że efekty suplementacji obserwuje się po dłuższym stosowaniu (minimum 4–8 tygodni). Trzeba przestrzegać zaleceń producenta. Oleje poleca się przy problemach skórnych, gojeniu ran, infekcjach, alergiach, w terapii nowotworowej, a także jako wzbogacenie diety BARF. Ważne, aby olej był tłoczony na zimno (niepoddawany niekorzystnej rafinacji, zachowuje dobroczynne właściwości zdrowotne)! Na etykiecie powinna być wymieniona zawartość poszczególnych kwasów NNKT.
Przysmaki z ryb
Suszone ryby (np. szprotki, czarniak) oraz krewetki to także jeden z rodzajów naturalnych przysmaków dla psów, tutaj też można wymienić suszoną skórę ryb – np. łososia czy dorsza (produkt niskotłuszczowy – można polecać nawet zwierzętom z nadwagą). Także w formie jerky – podkreśla się mechaniczny efekt czyszczący zęby podczas żucia oraz fakt, że gryzak jest bezpieczny, nie uszkodzi zębów czy śluzówki. Inne formy to także liofilizaty czy rybne „sushi”. Często łączy się też ryby z mięsem zwierząt rzeźnych czy skórą, np. wołową, formując różne kształty.
dyrektor marketingu i sprzedaży Best 4 Animal Care Sp. z o.o.
www.b4ac.pl
Ryby wzbudzają coraz większe zainteresowanie opiekunów psów jako składnik diety ich pupili. Sami odżywiamy się coraz zdrowiej, zamieniając np. mięso na ryby i owoce morza. W ślad za tym chcemy także zdrowo odżywiać nasze psy. Oczywiście zdarzają się opiekunowie, którzy z góry zakładają, że „mojemu psu ryby na pewno nie będą smakowały”, ale spotykamy się z tym coraz rzadziej. Klientom sceptycznie nastawionym do ryb w diecie psa proponujemy podstawić pod nos psa dowolny przysmak Icepaw. Szybko zmieni zdanie, bo psy uwielbiają intensywny, naturalny zapach i smak ryb w produktach Icepaw. Wielokrotnie spotykamy się z opiniami, że Klienci sami są zachwyceni zapachem karm mokrych Icepaw. Jak to możliwe, że karma rybna dla psa może tak przyjemnie pachnieć? Może… bo powstaje ze świeżo złowionych ryb, a do jej produkcji używane są tylko czyste filety bez ości i szkieletów. Dlatego produkty z ryb Icepaw idealnie sprawdzają się też u psich niejadków lub bardzo wybrednych psów. Warto je zarekomendować również psom z alergiami, rzadziej spotykamy psy uczulone na to źródło białka. W okresie jesienno–zimowym powinniśmy dodatkowo zadbać o odporność pupila, dlatego warto zarekomendować dołączenie do diety produktów z wysoką zawartością kwasów Omega-3. Świetnie sprawdzą się mokre karmy Icepaw oraz oleje z ryb dostępne w trzech wersjach: z dorsza, z łososia i Omega-3 z sardeli i sardynek.
Nie tylko ryby…
Inne zwierzęta morskie, które można znaleźć w produktach dietetycznych dla psów i kotów, to tzw. owoce morza. Kraby i krewetki, zielone małże nowozelandzkie, strzykwy są naturalnym źródłem GAG-ów i chondroityny, które wspierają zdrowie stawów i mają udokumentowane działanie regeneracyjne. Odnajdziemy je w karmach na kości i stawy oraz w suplementach diety wspomagających stawy, poprawiających jakość życia psów starszych czy suplementach/karmach dla psów młodych rosnących. Smak krewetek jest przy tym niezwykle atrakcyjny dla kotów!
Kryl arktyczny zamieszkuje przede wszystkim czyste wody Oceanu Arktycznego (wolne od metali ciężkich) – jest dobrym źródłem aminokwasów (18), witamin (11), kwasów omega-3, 70 minerałów i przeciwutleniaczy (zwłaszcza astaksantyny). Poleca się go dla zwierząt, które nie lubią produktów rybnych. Można go odnaleźć w karmach, ale także liofilizowany jest suplementem diety. Na rynku jest też olej z kryla.
Marketing, Beaphar Polska Sp. z o.o.
www.beaphar.com
Ryby zapewniają wiele korzyści zdrowotnych dla naszych pupili, między innymi: kwasy tłuszczowe omega-3 oraz witaminy i minerały, które sprawiają, że nasz zwierzak ma zdrowe oczy, skórę i sierść, wspomagają układ odpornościowy, zdrowie stawów i jamy ustnej. W naszej ofercie znajdą Państwo dietę leczniczą dla kotów Nieren diet z łososiem, która wspomaga pracę nerek, zawiera wysokiej jakości białka i ma niską zawartość fosforu, spowalniając niewydolność nerek. Dodatkowo możemy polecić pastę Lachsöl z łososiem dla kota lub psa, która zapewnia zdrowy i lśniący wygląd okrywy włosowej i jest cennym źródłem kwasu DHA. Dla psa posiadamy również praliny z łososiem zawierające między innymi kwasy tłuszczowe omega-3, -6 i -9, które mają wpływ na właściwe funkcjonowanie skóry, układu nerwowego, systemu immunologicznego i funkcje rozrodcze oraz służą do utrzymania prawidłowego poziomu cholesterolu.
Technologia przetwarzania
Trzeba pamiętać, że organizmy morskie są silnie narażone na bioakumulację i biomagnifikację szkodliwych substancji (jony metali ciężkich, PCB, w tym dioksyny), więc należy kupować produkty od renomowanych producentów, wytwarzane z bezpiecznych surowców. Jednocześnie surowiec rybny jest delikatny, przy niewłaściwym traktowaniu ryb po połowie łatwiej dochodzi w nim do rozwoju drobnoustrojów oraz uszkodzenia tkanki mięśniowej. Ryby szybko się psują, więc czas obróbki po połowie jest istotny. Składniki odżywcze są wrażliwe na obróbkę termiczną. Zatem cały proces produkcji karm i przysmaków z ryb musi być odpowiednio dostosowany do zachowania wartości odżywczych i bezpieczeństwa produktu. Przysmaki są suszone w niskich temperaturach bądź liofilizowane, a surowiec do karm wilgotnych gotowany w niskiej temperaturze.
Karmy na bazie ryb przeznaczone są dla wszystkich kotów, które akceptują ich smak. Dlaczego? Ponieważ ryby są źródłem dobrze przyswajalnego białka wysokiej jakości. Dodatkowo karmy te są dobrodziejstwem w przypadku zwierząt z alergią pokarmową na inne rodzaje białka. Ogromnym atutem karm na bazie ryb są zawarte w nich oleje rybne. Są one bogatym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, zwłaszcza frakcji długołańcuchowych – kwasów EPA i DHA. Wpływ dobrego jakościowo oleju rybnego na organizm kota jest nie do przecenienia. Działa korzystnie na cały organizm, a efekt wizualny zauważalny dla właściciela to poprawa kondycji okrywy włosowej oraz skóry. Skoro ryby są tak pożądane w diecie kotów, może zrodzić się pytanie, czy nie lepiej podawać kotu po prostu surową rybę? Niektóre ryby mogą być podawane na surowo, np. łosoś, pstrąg, dorsz, halibut, flądra. Inne z kolei należy poddawać obróbce termicznej ze względu na zawarte w nich substancje antyodżywcze. Należy również pamiętać, że nie powinniśmy podawać kotu wędzonych ryb ani tych z puszek przeznaczonych dla ludzi. Ze względu na zawartość soli oraz innych dodatków, dla których nie ma miejsca w kociej diecie. Pewniejszym rozwiązaniem jest podanie kotu gotowej karmy, np. Super Benek Fileciki dla kotów z pstrągiem czy tuńczykiem, lub jednego z pięciu rodzajów karmy suchej Super Benek, która zawiera świeży olej z łososia będący źródłem kwasów EPA i DHA, niż eksperymentowanie na własną rękę.
Dla klientów proekologicznych istotna będzie informacja czy surowiec rybny pochodził ze zrównoważonych połowów (certyfikat zrównoważonego rybołówstwa) bądź hodowli ekologicznych. Klientów z pewnością będzie również interesował skład karmy – z jakich ryb została wytworzona, jaka jest ich procentowa zawartość w karmie (w jakiej formie zostały użyte), a także czy karma zawiera inne źródła białka (to informacja ważna szczególnie dla alergików) – stąd doświadczony doradca powinien zapoznać się z danymi na etykietach poszczególnych karm. Produkty z ryb można polecać nie tylko alergikom, choć karmy są reklamowane jako hipoalergiczne, praktycznie nie ma ograniczeń do ich stosowania, tym bardziej, że składy dobrych karm są bogate. Zapach ryby zwykle jest atrakcyjny dla zwierząt i chętnie zjadają one zarówno karmę, jak i przysmaki, choć też mogą wykazywać preferencję do smaku danego gatunku ryby. Dla kotów warto polecać karmy wilgotne, żeby wspomagać nawadnianie organizmu, na rynku są też karmy w bulionie (tzw. zupy), co też jest ciekawym rozwiązaniem. A także całe filety rybne (soczyste, pakowane próżniowo) lub filety rybne w połączeniu z krewetkami. Wiele past dla kotów również zawiera ryby i owoce morza. Warto zwrócić uwagę, czy są wolne od sztucznych dodatków, jak barwniki i aromaty.
