Akwarystyka naturalna, zwana również akwarystyką japońską, należy dzisiaj do wiodących gałęzi tego hobby. Kunsztownie urządzone zbiorniki budzą zachwyt i przyciągają kolejnych akwarystów chcących spróbować swoich sił w tej trudnej sztuce. Czy jednak wiemy, jakie zbiorniki oraz wyposażenie techniczne im polecać? W poniższym artykule zajmiemy się tym tematem i podpowiemy, jakich rad warto udzielić w tym zakresie tak, aby klient wyszedł z naszego sklepu zadowolony i chętnie do niego powracał.
dr inż. Paweł Zarzyński
Zbiornik, ale jaki?
Podobnie jak w przypadku zakładania każdego innego akwarium, najważniejszym elementem jest odpowiednio dobrany zbiornik. Akwarystyka naturalna rządzi się pod tym względem własnymi prawami. Na co zwracają uwagę zwolennicy tego nurtu, dobierając idealny do swoich potrzeb zbiornik?
Zbiornik otwarty – choć nie jest to bezwzględnie wymagane, zdecydowana większość pasjonatów akwarystyki naturalnej wybiera akwaria otwarte, czyli pozbawione pokrywy. W tym miejscu należy dodać, że wynika to głównie z ich preferencji, a nie z wymogów kanonu sztuki. Akwaria w stylu ryuboku, iwagumi czy ragwork równie dobrze można zakładać bowiem w klasycznych zestawach akwariowych mających pokrywy (co innego w przypadku zbiorników w stylu mizube, gdzie wystające z wody elementy, jak wysokie korzenie i kawałki drewna, uniemożliwiają takie rozwiązanie). Mimo to większość akwarystów wybiera akwaria otwarte. Ich zdaniem gwarantują bowiem one lepsze efekty dekoracyjne i w pełni odzwierciedlają ideę zbiornika naturalnego. Jeszcze do niedawna takie zbiorniki najczęściej trzeba było zamawiać w wyspecjalizowanych firmach. Obecnie jednak wiodący producenci oferują już gotowe zestawy akwariowe pozbawione pokrywy, a więc otwarte, specjalnie do potrzeb tej gałęzi akwarystyki.
Jeżeli pasjonat akwarystyki naturalnej decyduje się jednak na zestaw z pokrywą, bardzo ważne jest, aby zaproponować mu model mający możliwość rozbudowy oświetlenia. Zdecydowana większość akwariów naturalnych wymaga bowiem silnej, a nawet bardzo silnej iluminacji niezbędnej do dobrego wzrostu roślin stanowiących kluczowy element dekoracyjny w tego typu zbiornikach. Tradycyjne zestawy akwariowe mają z reguły zbyt słabe oświetlenie. Na szczęście obecnie na rynku mamy szeroki wybór zbiorników z możliwością dopasowania liczby źródeł światła do potrzeb akwarysty, które z powodzeniem można polecić również miłośnikom akwarystyki naturalnej.
Estetyka – w akwarystyce naturalnej ogromną rolę odgrywa estetyka. Dotyczy to zarówno samego zbiornika, jak i całego jego wyposażenia. Z tego powodu najczęściej wybierane są zbiorniki klejone ze szkła o podwyższonej przejrzystości (tak zwanego opti white) przy użyciu przezroczystego, transparentnego silikonu. Co prawda nie jest to konieczne, ale z uwagi na chęć zapewnienia jak najwyższych walorów estetycznych całej aranżacji dla większości znawców urządzenie tego typu akwarium w klasycznym zbiorniku z zielonkawego szkła sklejonego czarnym silikonem byłoby, nie przymierzając, niczym wieszanie drogiego obrazu w ramie z desek z nieheblowanego drewna. W przypadku zbiorników otwartych nie mogą one również mieć tak zwanych wzmocnień podłużnych, które byłyby bardzo widoczne i szpeciły estetykę całego zbiornika. Z tego powodu typowe akwaria dedykowane dla potrzeb akwarystyki naturalnej są wykonywane z nieco grubszego szkła mającego zapewnić im odpowiednią wytrzymałość. Niestety, zwłaszcza w przypadku szkła opti white wiąże się to z ich znacząco wyższą ceną.
Szkło o podwyższonej przejrzystości i transparentny silikon są również bardzo istotne, jeżeli polecamy do założenia akwarium naturalnego zestaw z pokrywą. Na szczęście obecnie na rynku mamy szeroki wybór tego typu produktów.
Jeśli już o estetyce mowa, to warto również wspomnieć o sposobie klejenia akwarium. Samo użycie transparentnego silikonu nie gwarantuje bowiem właściwego wykonania. Wszystkie spoiny powinny być starannie rozciągnięte tak, aby wewnątrz akwarium nie pozostały nieestetyczne wałki kleju. Prawidłowe klejenie w połączeniu z wysoką jakością szkła o podwyższonej przejrzystości gwarantuje tak zwany efekt wody zawieszonej w powietrzu. W wypełnionym idealnie czystą wodą i silnie oświetlonym zbiorniku szkło staje się praktycznie niezauważalne. Widzimy samą wodę, a to daje wyjątkowy efekt dekoracyjny.
W typowych zbiornikach dedykowanych do aquascapingu, czyli do zakładania akwariów naturalnych i holenderskich, bardzo ważne są również proporcje długości tworzących je szyb. Powinny być one nieco inne niż w przypadku klasycznych zbiorników akwariowych. W akwarystyce naturalnej bardzo ważna jest bowiem głębia, a więc możliwość tworzenia takiej aranżacji, która daje wrażenie dużej przestrzeni. Z tego powodu idealny zbiornik dedykowany do zakładania akwarium naturalnego powinien być nieco głębszy, a więc charakteryzować się większą odległością między przednią a tylną szybą niż typowe akwarium. Bardzo często akwaria przeznaczone specjalnie do akwarystyki naturalnej są też nieco wyższe od klasycznych zbiorników, co zapewnia dodatkowy efekt dekoracyjny. Typowe rozmiary zbiorników do akwarystyki naturalnej to np. 60 x 35 x 35 cm lub 90 x 45 x 45 cm. Akwaria o takich proporcjach są produkowane przez specjalistyczne firmy, a od niedawna znajdują się również w ofercie dużych, wiodących światowych producentów akwarystycznych.
Akwarystyka naturalna, ze względu na swój prestiżowy charakter oraz duży nacisk na estetykę, idzie w parze z zawrotnym arsenałem techniki, akcesoriów i gadżetów. Popyt na to jest na tyle duży, że warto śledzić media społecznościowe wiodących producentów, gdyż nieustannie powstają nowe artykuły odpowiadające lub generujące potrzeby klienta.
Dobrze dobrane akwarium jest podstawą nurtu naturalnego. Oprócz rozmiarów 60x30x36 i klasycznego 90x45x45, widać wyraźną tendencję wyboru głębszych akwariów 60x40x36, 90x60x45, 120x60x50… Warto zauważyć, że w dalszym ciągu są to akwaria niskie, nieprzekraczające 60 cm wysokości. Dzieje się tak z dwóch zasadniczych przyczyn: proporcji samego akwarium – podchodzi pod bardziej panoramiczny format oraz przez wymagania roślin, szczególnie trawnikowych, do dużej ilości światła dochodzącego do dna.
Patrząc z perspektywy całości, a nie samej aranżacji akwarium, w mojej opinii, zestawy z pokrywą nie nadają się do akwarystyki naturalnej. Najczęściej nie są to zestawy eleganckie. Największym problemem jest jednak brak dobrego oświetlenia, które można by zamontować w pokrywie. Światło gra jedną z głównych ról w akwarystyce naturalnej. Wyraźnie widać, że wszyscy producenci skupili się na rozwoju lamp ledowych przeznaczonych do otwartych akwariów.
Oferując klientowi konieczny system nawożenia dwutlenkiem węgla, nie możemy zapomnieć o równie ważnej, najlepiej profesjonalnej, linii nawozów macro i micro, dodatkowych suplementach, czy też o mineralizatorach do wody RO.
Michał Adamek
Salon Akwarystyki Naturalnej
Kwestia oświetlenia
Równie ważna jak dobór samego zbiornika jest kwestia jego oświetlenia. W przypadku akwariów otwartych stosuje się specjalistyczne lampy akwarystyczne podwieszane do sufitu albo specjalnego stelaża lub też stawiane bezpośrednio na krawędziach bocznych szyb zbiornika. Obecnie do najpopularniejszych należą energooszczędne lampy ledowe zapewniające odpowiednie spektrum światła przy stosunkowo niewielkim zużyciu energii.
Podobnie jak w przypadku zestawów wiodącym kryterium doboru lamp jest ich estetyka. Idealna lampa powinna być możliwie mało widoczna i wykonana w taki sposób, aby stanowiła spójną całość z akwarium. Obecnie w ofercie wielu czołowych producentów znajdują się minimalistyczne, płaskie lampy, które można w dyskretny sposób zainstalować w zbiorniku tak, aby nie rzucały się w oczy.
Poza kwestiami typowo estetycznymi pamiętajmy, że lampa akwariowa powinna zapewniać oświetlenie dostosowane do potrzeb roślin, które będą uprawiane w akwarium. Jak już wspomniano, w przypadku zbiorników naturalnych na ogół wymagania te są dość wysokie, zwłaszcza jeśli chodzi o moc oświetlenia. W przypadku zastosowania diod LED z reguły konieczne jest zapewnienie minimum 0,4, a nawet 0,6 W mocy światła na każdy litr wody. Na szczęście oferowane przez producentów lampy umożliwiają praktycznie dowolną konfigurację ilości światła, a także jego rodzaju. Można na przykład łączyć ze sobą w jednym zbiorniku klasyczne lampy emitujące światło o spektrum zbliżonym do światła słonecznego ze specjalistycznymi lampami dedykowanymi dla roślin o podwyższonym spektrum światła czerwonego i niebieskiego gwarantującego prawidłowy przebieg fotosyntezy. Nie zapominajmy, że prawidłowy dobór światła jest niezbędny również w przypadku zastosowania zestawu akwariowego z pokrywą, kiedy to liczbę i jakość modułów ledowych lub ewentualnych świetlówek także należy dostosować do potrzeb danego zbiornika.
Zestaw akwariowy UltraScape Set został stworzony z myślą o pasjonatach. Zaprojektowany we współpracy z Michałem Adamkiem – mistrzem Europy w Aquascapingu – jest oficjalnym zbiornikiem konkursu European Aquascaping Championship. Cechują go harmonijne proporcje, estetyczne dodatki oraz niezwykły design. UltraScape Set to otwarty zbiornik wykonany ze szkła typu opti, posiadający regulowany stelaż z oświetleniem Leddy Tube. Idealne proporcje UltraScape Set pozwalają na tworzenie wszelkich aranżacji zarówno eksperymentalnych, jak i tych bazujących na klasycznych regułach.
Sebastian Dudek
Kierownik marki AQUAEL
Filtracja wody
Prawidłowo dobrana filtracja jest najważniejszym elementem wyposażenia technicznego akwarium – zbiorniki naturalne nie różnią się pod tym względem od typowych akwariów. Jeśli chodzi o filtr, a także wszystkie inne elementy wyposażenia technicznego standardowo instalowane w akwarium, pamiętajmy, że w przypadku akwarystyki naturalnej naczelna zasada brzmi – im mniej sprzętu wewnątrz akwarium, tym lepiej, a najlepiej, jeśli nie ma go tam w ogóle. Współczesne rozwiązania techniczne stosowane w akwarystyce dają nam taką możliwość. W przypadku filtracji – rzecz jasna – odpadają wszystkie filtry wewnętrzne, które byłyby widoczne w zbiorniku i znacząco obniżały jego estetykę. Poszukując rozwiązania do małych i bardzo małych akwariów naturalnych, można się zastanowić nad zainstalowaniem filtra przelewowego. Natomiast w przypadku większych zbiorników mamy w zasadzie dwie możliwości: filtr lub filtry kubełkowe albo też budowa tak zwanego sumpa.
Czym jest sump? To rozwiązanie standardowo stosowane w akwarystyce morskiej, ale ostatnio coraz popularniejsze również w przypadku dużych zbiorników słodkowodnych. Sump to nic innego jak dodatkowe akwarium techniczne stojące pod zbiornikiem głównym, najczęściej ukryte wewnątrz stelaża obudowanego płytami meblowymi. Taki zbiornik łączymy z akwarium za pomocą rur przelewowych. Cyrkulację wody między nim a zbiornikiem głównym zapewnia zainstalowana w sumpie pompa. W przypadku akwariów naturalnych to rozwiązanie ma w zasadzie same zalety. Posiadając sump, możemy przenieść do niego z wnętrza zbiornika praktycznie całą „technikę”, co gwarantuje naturalny wygląd zbiornika głównego. Poza tym ze względu na swoje rozmiary sump zapewnia możliwość skonstruowania wyjątkowo wydajnego systemu filtracyjnego, a więc doskonałego zadbania o jakość wody w zbiorniku. W poszczególnych komorach sumpa umieszczamy po prostu media filtracyjne, na przykład ceramikę, zeolit, biokulki, gąbki itp., a przepływająca przez sump woda jest dzięki temu skutecznie oczyszczana. Co więcej, sump daje możliwość zainstalowania obok niego dodatkowych urządzeń, które zmniejszają pracochłonność opieki nad akwarium, jak na przykład automatyczna dolewka albo pompa infuzyjna automatycznie dozująca do akwarium nawozy i inne suplementy. Nic dziwnego, że coraz więcej posiadaczy zbiorników naturalnych decyduje się właśnie na takie rozwiązanie. Jego jedynym minusem jest konieczność zamówienia dobrze wykonanego sumpa. Dlatego prowadząc sklep akwarystyczny, warto nawiązać kontakt z firmą zajmującą się tego typu urządzeniami, aby móc szybko zamówić je na życzenie klienta.
Alternatywnym rozwiązaniem kwestii filtracji wody w akwarium naturalnym jest zastosowanie jednego lub dwóch odpowiednio dobranych filtrów kubełkowych. Pamiętajmy, że w tego typu zbiornikach jest konieczna dość silna filtracja, dlatego akwaryści preferują nieco wydajniejsze modele zapewniające intensywny przepływ wody.
Również w przypadku filtrów kubełkowych bardzo ważna jest kwestia estetyki. Sam filtr schowany w szafce akwariowej pozostaje prawie niewidoczny. Widzimy jednak węże oraz rurki przelewowe. Dlatego sprzedając typowy filtr kubełkowy, wyposażony najczęściej w czarne lub zielone węże oraz w plastikowe rurki przelewowe, warto posiadać na stanie alternatywne transparentne węże oraz rurki szklane, które polecamy w sprzedaży łączonej. Zapewnia to dodatkowy zysk sklepu, a akwaryście gwarantuje idealny efekt wizualny.
Główna zasada, jaką powinniśmy kierować się w doborze sprzętu do akwarium naturalnego, to przede wszystkim zdrowy rozsądek. Zacznijmy od filtracji. Z mojego doświadczenia mogę śmiało polecić prostą zasadę – nie istnieje pojęcie zbyt dużej filtracji. Jestem zwolennikiem nadfiltracji. Im większa pojemność filtracyjna, tym większa równowaga biologiczna w naszym akwarium. Na przykład do kostek 30 l polecam jak największe filtry kaskadowe na całą tylną ścianę. Do akwarium powiedzmy 240–300 dwa duże filtry kubełkowe. Kolejnym ważnym aspektem jest oświetlenie. W przypadku oświetlenia diodowego ciężko jest dobrać przelicznik mocy na litr pojemności zbiornika. Dzisiejsze lampy ledowe dają nam ogrom możliwości, od sterowania po wybór barw. W moich akwariach stosuję lampy z dużą mocą, idealnym rozproszeniem światła i przede wszystkim wysoką jakością wykonania. Oprócz doboru samego urządzenia musimy pamiętać o rozsądnym świeceniu szczególnie na start akwarium. Odpowiednia liczba godzin świecenia i moc mają kluczowe znaczenie. Pozostaje kwestia ogrzewania. Dzisiejsze produkty posiadają wiele zabezpieczeń przed przegrzaniem. Tu zasada doboru jest prosta: im większa moc grzałki, tym szybciej nagrzeje się woda. Przy tego typu urządzeniach oznaczenia producentów co do zalecanej pojemności zbiornika często się nie sprawdzają. Ja zdecydowanie preferuję grzałki przepływowe. Staram się, by w akwarium nie było widocznych urządzeń i jeżeli to możliwe, montuję je pod nim.
Paweł Mielniczek
Ogrzewanie wody
Podobnie jak inne zbiorniki akwaria naturalne również wymagają ogrzewania. Jeżeli akwarium współpracuje z sumpem, możemy zaproponować dowolną klasyczną grzałkę akwariową, którą instaluje się wtedy w sumpie tak, aby była ona niewidoczna w akwarium głównym. Jeżeli jednak filtrację stanowią filtr lub filtry kubełkowe, dobrym rozwiązaniem jest zaproponowanie zakupu tak zwanych termofiltrów, a więc filtrów, które już mają grzałkę zamontowaną w ich wnętrzu. Alternatywnym, dużo bardziej uniwersalnym rozwiązaniem jest też polecenie zyskujących ostatnio na popularności grzałek przelewowych. Takie grzałki instaluje się na wężu wylotowym praktycznie dowolnego filtra kubełkowego (pod warunkiem że są one kompatybilne ze średnicą jego węża). W ten sposób usuwamy grzałkę z wnętrza akwarium, co zwiększa jego walory estetyczne. Jest to też korzystne rozwiązanie z punktu widzenia sklepu zoologicznego, ponieważ zapewnia znacząco większe zyski ze sprzedaży niż w przypadku klasycznych grzałek akwariowych.
Opti Set to zestaw wykonany ze szkła typu opti z bezbarwną spoiną, co zapewnia podwyższoną przejrzystość i elegancki wygląd akwarium. Przy jego tworzeniu szczególnie pieczołowicie zadbano o detale, takie jak polerowane krawędzie oraz satynowe wykończenie pokrywy i ramki dolnej. W zestawie znajdują się dwa moduły oświetleniowe Leddy Tube Sunny Day & Night pomagające zachować naturalny rytm dnia i nocy tak ważny dla mieszkańców akwarium. Innowacyjny sposób mocowania modułów daje możliwość rozbudowania systemu oświetlenia zestawu nawet do dziewięciu ruchomych modułów pozwalających na oświetlenie dokładnie tego obszaru akwarium, na którym najbardziej nam zależy.
Sebastian Dudek
Kierownik marki AQUAEL
Nawożenie dwutlenkiem węgla
Praktycznie niezbędnym elementem wyposażenia niemal wszystkich akwariów naturalnych są zestawy do nawożenia wody dwutlenkiem węgla. W akwariach naturalnych z zasady uprawia się bowiem duże ilości roślin. Do takich zbiorników można w zasadzie polecić dowolny zestaw ciśnieniowy do nawożenia dwutlenkiem węgla, ale również należy pamiętać o estetyce. Miłośnicy tego stylu preferują bowiem zestawy wyposażone w szklane rurki i dyfuzory, które pozostają niewidoczne w akwarium i zapewniają jego wysoką estetykę. Polecając zestaw, warto również wspomnieć o wygodzie jego stosowania, znacznie korzystniejsze od zwykłych zestawów są dla akwarysty modele wyposażone w zawór solenoidowy sprzężony z komputerem połączonym z pH-metrem. Takie urządzenie na bieżąco mierzy odczyn wody i automatycznie otwiera dopływ gazu tylko wtedy, jeżeli pH podnosi się powyżej określonego poziomu (z reguły około pH 6,7). To rozwiązanie zapewnia bardzo ekonomiczne dysponowanie gazem z butli oraz gwarantuje stabilne parametry wody w akwarium. Co prawda jest odpowiednio droższe niż najprostsze zestawy do nawożenia wody dwutlenkiem węgla, ale akurat to, przynajmniej z punktu widzenia sklepu zoologicznego, stanowi ich dodatkową zaletę.
Flow Heater to grzałka przepływowa posiadająca Smart Heating System (SHS), czyli technologię inteligentnego doboru mocy. Oznacza to, że urządzenie zapewnia odpowiednią temperaturę w akwarium poprzez stały dobór odpowiedniej mocy grzania. Rozwiązanie pozwala na płynną pracę grzałki bez skoków temperatury w akwarium i narażania na stres jego mieszkańców. Flow Heater umieszcza się na wężu wylotowym filtra zewnętrznego, co pozwala na równomierne rozprowadzenie nagrzanej wody po całym zbiorniku. Ponadto montaż grzałki na zewnątrz zwiększa atrakcyjność akwarium i zostawia większą przestrzeń na jego aranżację.
Sebastian Dudek
Kierownik marki AQUAEL
