Czy mogę pogłaskać pieska? Zasady postępowania z psami

Tekst: Natalia Młodnicka

Behawiorystka, trenerka psów

nakazdalape.pl

Specyfika gatunku i osobnicza

Psy różnią się temperamentem, poziomem socjalizacji, doświadczeniami, zdrowiem, a także nastrojem danego dnia. To sprawia, że kontakt z obcą osobą – nawet jeśli człowiek ten ma dobre intencje – może wywołać u zwierzęcia lęk, stres czy agresję. Nie każdy pies dobrze radzi sobie z dotykiem i bliskością. Nawet jeśli zwierzę wydaje się spokojne, sytuacje takie, jak szybkie podejście obcej osoby, gwałtowne ruchy czy próba pogłaskania po głowie mogą być dla niego źródłem stresu. Musimy mieć na uwadze fakt, że psy odbierają świat inaczej niż my. Nie rozumieją także naszych intencji, przez co nagłe podejście do psa, nachylenie się i wyciągnięcie w jego kierunku ręki może zostać odczytane jako zachowanie zagrażające. Warto umieć rozpoznać oznaki stresu u psa, aby wiedzieć czy to, co robimy, nie jest krzywdzące dla zwierzęcia. Pies, który się stresuje, może między innymi odwracać głowę, unikać kontaktu wzrokowego, oblizywać się, ziewać, drżeć, kulić pod siebie ogon, a także warczeć i kłapać zębami w powietrzu. 

Interakcja z nieznanym psem

Podchodząc do obcego psa, nie wiemy, czy zwierzę nie cierpi na jakiegoś rodzaju zaburzenia behawioralne lub jest w treningu. Pies, z którym pracuje się nad jakiegoś rodzaju problemem, może reagować w sposób całkowicie nieprzewidywalny. Wchodząc w interakcję z obcym zwierzęciem, nigdy nie mamy pewności, czy aby nie doświadczyło ono jakiejś traumy w przeszłości, która w tym momencie determinuje jego zachowanie. Głaskanie obcego psa bez wyraźnej zgody jego opiekuna może nie tylko skutkować pogryzieniem lub zadrapaniem. Możemy naszym zachowaniem zaburzyć proces szkolenia lub terapii behawioralnej. W przypadku psów lękowych praca nad problemem polega na stopniowym budowaniu zaufania do otoczenia. Nagłym wyciągnięciem dłoni w kierunku psa możemy sprawić, że zwierzę i jego opiekun cofną się w pracy nad problemem nawet o kilka miesięcy. Jeśli więc mamy ochotę pogłaskać obcego psa – najpierw zapytajmy o zgodę jego opiekuna. Dzięki temu będziemy mieli pewność, że w żaden sposób nie zaburzymy pracy ze zwierzęciem. 

Bezpieczny bliski kontakt

Jak natomiast w sposób bezpieczny podejść do psa, kiedy jego opiekun wyraził na to zgodę? Przede wszystkim nie róbmy gwałtownych i nagłych ruchów. Psy odczytują język ciała człowieka bardzo dokładnie. Zbliżajmy się spokojnie, bez pochylania się nad psem czy wyciągania ręki nad jego głową. Taka postawa może być odebrana jako sygnał dominacji lub zagrożenie.

Nawet jeśli otrzymamy jasną zgodę od opiekuna psa na kontakt z nim, zwracajmy uwagę na reakcję zwierzęcia. Jeśli pies wydaje się spięty, unika wzroku, a jego uszy są cofnięte – lepiej zrezygnujmy z głaskania. Nie powinniśmy również dotykać psa, jeśli nie jesteśmy pewni sygnałów, jakie on do nas wysyła. Unikajmy dotykania obcych psów po pysku, głowie oraz uszach. Taka forma dotyku może być zinterpretowana przez zwierzę jako forma agresji bądź dominacji z naszej strony. 

Psy podczas pracy – służbowe i asystujące

Szczególną kategorię zwierząt stanowią psy służbowe oraz asystujące. Odgrywają one kluczową rolę w życiu osób niepełnosprawnych oraz w służbie publicznej. Do tej grupy zaliczają się między innymi psy przewodnicy dla osób niewidomych, psy wspierające osoby z ograniczoną mobilnością, a także psy policyjne, wojskowe i ratownicze. Te wyjątkowe zwierzęta są specjalnie szkolone, by wykonywać określone, często skomplikowane zadania, od których zależy bezpieczeństwo, zdrowie, a niekiedy nawet życie ludzi. Ich praca wymaga ogromnej koncentracji, posłuszeństwa oraz precyzji, dlatego ich odpowiednie traktowanie jest absolutnie niezbędne. Nigdy nie powinniśmy dotykać psa asystującego lub służbowego bez wyraźnego pozwolenia jego opiekuna.

Rozpraszanie takiego psa podczas wykonywania jego zadań może prowadzić do poważnych konsekwencji. Na przykład zakłócenie skupienia psa przewodnika może spowodować, że nie będzie on w stanie bezpiecznie poprowadzić osoby niewidomej przez ruchliwą ulicę lub inną potencjalnie niebezpieczną przestrzeń. W przypadku psów policyjnych czy ratowniczych każda chwila dekoncentracji może skutkować opóźnieniem w wykryciu zagrożenia, odnalezieniu osoby zaginionej czy neutralizacji niebezpiecznej sytuacji. Ponadto, rozpraszając psa asystującego, narażamy na ryzyko osoby, którym zwierzę pomaga, co może być szczególnie niebezpieczne w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji.

Psy służbowe i asystujące często noszą charakterystyczne oznaczenia, które mają informować otoczenie o ich roli i przestrzegać przed ich rozpraszaniem. Są to między innymi uprzęże z napisami takimi, jak „Pracuję, nie dotykaj mnie”, „Pies przewodnik” czy „Nie przeszkadzaj”. Takie oznaczenia powinny być respektowane przez wszystkich, niezależnie od okoliczności. Ważne jest również, by edukować dzieci i dorosłych na temat właściwego postępowania w obecności takich psów. Rozumienie i poszanowanie ich pracy to wyraz odpowiedzialności społecznej oraz troski o osoby, którym te niezwykłe zwierzęta służą swoją pomocą.

Dziecko i pies

Szczególnie często niekontrolowane i nagłe dotykanie psa ma miejsce z udziałem dziecka, które zazwyczaj wykazuje ogromne zainteresowanie wszystkim, co nowe i fascynujące. Dzieci, z natury ciekawskie, często na widok sympatycznie wyglądającego psa odczuwają potrzebę natychmiastowego kontaktu, nie zastanawiając się nad konsekwencjami. W takich sytuacjach ogromna odpowiedzialność spoczywa na rodzicach i opiekunach, którzy powinni uświadomić dzieciom, że kontakt z psem, szczególnie obcym, wymaga ostrożności i przestrzegania określonych zasad. Kluczową kwestią jest nauczenie dziecka, że zawsze należy zapytać opiekuna psa o zgodę na zbliżenie się do zwierzęcia. Takie postępowanie pozwala uniknąć niebezpiecznych sytuacji, w których dziecko podbiega do psa nagle, co może wywołać u niego strach lub agresję, a w efekcie skończyć się urazem fizycznym lub psychicznym.

Dodatkowo warto podkreślić, jak istotne jest nauczenie dziecka odpowiedniego podejścia do psa. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, by maluch zbliżał się do zwierzęcia powoli, w sposób spokojny i kontrolowany. Żywiołowe reakcje, takie jak głośne wybuchy radości, krzyki czy dynamiczne ruchy rąk, mogą być przez psa odebrane jako potencjalne zagrożenie. W skrajnych przypadkach takie zachowanie dziecka może wywołać u psa reakcję obronną, nawet jeśli zwierzę jest zazwyczaj spokojne i łagodne.

Dziecko powinno także wiedzieć, że niektóre sytuacje są dla psa szczególnie wrażliwe, dlatego nie wolno mu przeszkadzać w takich momentach. Na przykład pies może stać się bardziej drażliwy, gdy spożywa posiłek, pije wodę, odpoczywa, bawi się swoimi ulubionymi zabawkami lub załatwia swoje potrzeby fizjologiczne. W takich chwilach zwierzę może czuć się osaczone lub zagrożone, co może prowadzić do niepożądanych reakcji. Wpojenie dziecku zasad szacunku wobec przestrzeni i potrzeb psa to nie tylko kwestia bezpieczeństwa, lecz także nauka odpowiedzialności i empatii wobec zwierząt.

Każde spotkanie z psem, niezależnie od jego wielkości czy rasy, powinno opierać się na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. Warto pamiętać, że psy to istoty posiadające emocje, własne potrzeby i granice, które musimy respektować. Zawsze należy upewnić się, czy opiekun wyraża zgodę na kontakt z jego pupilem i czy zwierzę czuje się komfortowo w naszej obecności.

Edukacja na temat odpowiedzialnego podejścia do psów zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych ma kluczowe znaczenie dla budowania harmonijnych relacji między ludźmi i zwierzętami. Zrozumienie, jak czytać sygnały wysyłane przez psa, oraz świadomość, że nie każdy pies chce być głaskany, pomagają unikać nieprzyjemnych sytuacji i wzmacniają pozytywną interakcję.