Już za chwilę opowiemy Wam o psiej kupie. Nie, nie o tym, że trzeba ją sprzątać w miejscach publicznych, bo to oczywiste i wynika z elementarnych zasad kultury. Zajmiemy się tym, co może powiedzieć nam psia kupa o diecie jej „producenta”. Wygląd i inne cechy odchodów naszego czworonoga zależą bowiem wprost od tego, co wkładamy do jego miski. Natury nie da się oszukać i – jeśli popełnimy błędy żywieniowe lub stosujemy nie najlepsze karmy – kupa naszego pupila bardzo szybko nas o tym poinformuje. Wystarczy tylko… nauczyć się z nią „rozmawiać” 🙂 .
dr inż. Jacek Wilczak
Zakład Biochemii i Dietetyki, Instytut Medycyny Weterynaryjnej,
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Każdy opiekun, podejmując się opieki nad psem lub kotem, zobowiązuje się do zapewnienia mu najlepszych warunków, które pozwolą mu prawidłowo funkcjonować. Oprócz zapewnienia optymalnych warunków bytowania jest zobowiązany do pokrywania wymagań żywieniowych pupila, które muszą być dostosowane do jego obecnego stanu fizjologicznego, fazy wzrostu i rozwoju czy aktywności fizycznej. Pytanie zatem, jakie i czego parametry mogą świadczyć o nieprawidłowym trawieniu i wchłanianiu składników pokarmowych, stanach chorobowych, szczególnie przewodu pokarmowego, ale także o dobraniu nieodpowiedniego modelu żywienia do aktualnego stanu zdrowia psa?
W odpowiedzi powinny pojawić się parametry biochemiczne i morfologiczne krwi, ale także kolor, objętość i konsystencja kału oddawanego przez psa. To właśnie kał psa jest dla opiekuna pierwszym sygnałem zmian zachodzących w organizmie pupila, a identyfikacja przyczyn tych zmian pozwala unikać w przyszłości czynników je powodujących. Poza społeczną odpowiedzialnością, jaką są obarczeni opiekunowie, polegającą na sprzątaniu po swoich psach w czasie spacerów, to właśnie konsystencja kału pozwalająca w komfortowych dla opiekuna warunkach sprzątać po swoim psie jest najlepszą rekomendacją dla zastosowanego modelu żywienia i świadczy o harmonijnym i spokojnym tempie trawienia, wchłaniania i pozbywania się niestrawionych resztek pokarmów. Co więcej, obserwowanie swojego psa podczas wykonywania czynności wypróżniania nie powinno budzić zażenowania – zachowanie psa podczas tej czynności także jest czynnikiem diagnostycznym.
Czym jest kupa psa?
Odchody psa, które wydostają się z jego odbytu, są sumą niestrawionych lub nieulegających trawieniu resztek surowców będących źródłem składników odżywczych, produktów przemian mikroorganizmów bytujących w przewodzie pokarmowych, produktów przemian metabolicznych składników odżywczych, pozostałością enzymów i składników żółci, mikroorganizmów (głównie bakterii i grzybów wchodzących w skład mikrobiomu), wody i elektrolitów. Wspomniane wyżej składniki decydują także o kolorze i zapachu kału, a ich identyfikacja jest jednym ze wskaźników kierunku przemian metabolicznych zachodzących w przewodzie pokarmowym. W kale znajdą się także elementy, których obecność można tłumaczyć zarówno w sposób racjonalny (np. sierść, kawałki kości i trudno strawnych elementów gryzaków), jak i nieracjonalny (np. piasek, kawałki zabawek, sznurki).
Decydujące dla tworzenia i kształtowania się prawidłowej konsystencji kału są jelito cienkie, gdzie zachodzi proces trawienia i wchłaniania składników odżywczych, oraz jelito grube, gdzie głównie dochodzi do odwadniania treści kałowej do zwartej konsystencji pozwalającej na jej swobodne wydalanie.
O czym świadczą kolor i konsystencja kupy?
Prawidłowo przebiegający proces trawienia generuje odchody o jasnobrązowej, czekoladowej barwie, lekko połyskujące i o plastycznej konsystencji. Wszelkie odchylenia znajdują swoją przyczynę w różnych stanach, wśród których mogą znaleźć się także te niebudzące zaniepokojenia opiekuna.
Podanie psu czerwonego buraka może skutkować podobnym kolorem kupy, jak w przypadku pojawienia się w niej krwi – tylko konfrontacja efektu z przyczyną da poczucie spokoju i nie będzie budziła niepokoju.
Zaniepokojenie opiekuna powinno wzbudzić zarówno pojawienie się zaparć, jak i biegunek. Zbyt częste oddawanie kału lub zupełny jego brak oraz nietrzymanie wypróżnień mogą prowadzić do stanów zapalnych przewodu pokarmowego, utrudniać perystaltykę i wpływać na wykorzystanie wartości odżywczej diety. Biegunka najczęściej zwiastuje stan zapalny toczący się w organizmie, świadczy o zaburzeniu równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym lub o nieprawidłowym składzie diety psa. Obserwując konsystencję biegunki, można wnioskować o jej przyczynie i charakterze. Na przykład biegunka pierwotna jest przyczyną chorób zapalnych, a wtórna świadczy o niedoczynności nadnerczy, niewydolności wątroby lub trzustki. Z kolei błędy żywieniowe, nietolerancje pokarmowe, zatrucia są przyczyną biegunek o charakterze niezakaźnym, podczas gdy biegunka zakaźna jest konsekwencją zatruć wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.
Biegunka może także wystąpić niekoniecznie z przyczyn związanych z jakością diety. Sytuacje stresowe związane z pojawieniem się nowego psa w domu, stresujące spotkanie z innym psem na spacerze, obecność gości, wszelkie odstępstwa od dotychczasowej rutyny, stres separacyjny to także czynniki przyczyniające się do powstawania biegunki, a ich częstotliwość może zależeć od intensywności czynników stresujących. W tych przypadkach sprawdza się zasada „obserwuj i reaguj”.
Wszelkie odstępstwa od prawidłowego i/lub dotychczasowego koloru, konsystencji i objętości kupy powinny włączyć u opiekuna psa ten mechanizm reakcji. Jeżeli nie zostanie znaleziona przyczyna zmian, konieczna jest wizyta kontrolna w gabinecie lekarza weterynarii.
Prawidłowo przebiegający proces trawienia generuje odchody o jasnobrązowej, czekoladowej barwie, lekko połyskujące i o plastycznej konsystencji. Wszelkie odchylenia znajdują swoją przyczynę w różnych stanach, wśród których mogą znaleźć się także te niebudzące zaniepokojenia opiekuna.
Podanie psu czerwonego buraka może skutkować podobnym kolorem kupy, jak w przypadku pojawienia się w niej krwi – tylko konfrontacja efektu z przyczyną da poczucie spokoju i nie będzie budziła niepokoju.
Zaniepokojenie opiekuna powinno wzbudzić zarówno pojawienie się zaparć, jak i biegunek. Zbyt częste oddawanie kału lub zupełny jego brak oraz nietrzymanie wypróżnień mogą prowadzić do stanów zapalnych przewodu pokarmowego, utrudniać perystaltykę i wpływać na wykorzystanie wartości odżywczej diety. Biegunka najczęściej zwiastuje stan zapalny toczący się w organizmie, świadczy o zaburzeniu równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym lub o nieprawidłowym składzie diety psa. Obserwując konsystencję biegunki, można wnioskować o jej przyczynie i charakterze. Na przykład biegunka pierwotna jest przyczyną chorób zapalnych, a wtórna świadczy o niedoczynności nadnerczy, niewydolności wątroby lub trzustki. Z kolei błędy żywieniowe, nietolerancje pokarmowe, zatrucia są przyczyną biegunek o charakterze niezakaźnym, podczas gdy biegunka zakaźna jest konsekwencją zatruć wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.
Biegunka może także wystąpić niekoniecznie z przyczyn związanych z jakością diety. Sytuacje stresowe związane z pojawieniem się nowego psa w domu, stresujące spotkanie z innym psem na spacerze, obecność gości, wszelkie odstępstwa od dotychczasowej rutyny, stres separacyjny to także czynniki przyczyniające się do powstawania biegunki, a ich częstotliwość może zależeć od intensywności czynników stresujących. W tych przypadkach sprawdza się zasada „obserwuj i reaguj”.
Wszelkie odstępstwa od prawidłowego i/lub dotychczasowego koloru, konsystencji i objętości kupy powinny włączyć u opiekuna psa ten mechanizm reakcji. Jeżeli nie zostanie znaleziona przyczyna zmian, konieczna jest wizyta kontrolna w gabinecie lekarza weterynarii.
O czym świadczą kolor i konsystencja kupy?
Prawidłowo przebiegający proces trawienia generuje odchody o jasnobrązowej, czekoladowej barwie, lekko połyskujące i o plastycznej konsystencji. Wszelkie odchylenia znajdują swoją przyczynę w różnych stanach, wśród których mogą znaleźć się także te niebudzące zaniepokojenia opiekuna.
Podanie psu czerwonego buraka może skutkować podobnym kolorem kupy, jak w przypadku pojawienia się w niej krwi – tylko konfrontacja efektu z przyczyną da poczucie spokoju i nie będzie budziła niepokoju.
Zaniepokojenie opiekuna powinno wzbudzić zarówno pojawienie się zaparć, jak i biegunek. Zbyt częste oddawanie kału lub zupełny jego brak oraz nietrzymanie wypróżnień mogą prowadzić do stanów zapalnych przewodu pokarmowego, utrudniać perystaltykę i wpływać na wykorzystanie wartości odżywczej diety. Biegunka najczęściej zwiastuje stan zapalny toczący się w organizmie, świadczy o zaburzeniu równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym lub o nieprawidłowym składzie diety psa. Obserwując konsystencję biegunki, można wnioskować o jej przyczynie i charakterze. Na przykład biegunka pierwotna jest przyczyną chorób zapalnych, a wtórna świadczy o niedoczynności nadnerczy, niewydolności wątroby lub trzustki. Z kolei błędy żywieniowe, nietolerancje pokarmowe, zatrucia są przyczyną biegunek o charakterze niezakaźnym, podczas gdy biegunka zakaźna jest konsekwencją zatruć wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.
Biegunka może także wystąpić niekoniecznie z przyczyn związanych z jakością diety. Sytuacje stresowe związane z pojawieniem się nowego psa w domu, stresujące spotkanie z innym psem na spacerze, obecność gości, wszelkie odstępstwa od dotychczasowej rutyny, stres separacyjny to także czynniki przyczyniające się do powstawania biegunki, a ich częstotliwość może zależeć od intensywności czynników stresujących. W tych przypadkach sprawdza się zasada „obserwuj i reaguj”.
Wszelkie odstępstwa od prawidłowego i/lub dotychczasowego koloru, konsystencji i objętości kupy powinny włączyć u opiekuna psa ten mechanizm reakcji. Jeżeli nie zostanie znaleziona przyczyna zmian, konieczna jest wizyta kontrolna w gabinecie lekarza weterynarii.
Jakie zmiany koloru kupy psa powinny zaniepokoić opiekuna?
Zielona kupa: jeżeli nie istnieje podejrzenie spożycia przez psa dużej ilości trawy (wydaje się to absurdalnym pomysłem, ale jednak znajduje potwierdzenie w danych literaturowych), to zielony kolor kupy może świadczyć o nieprawidłowej ilości żółci spowodowanej dysfunkcją wątroby bądź zablokowaniem ujścia woreczka żółciowego. Jeżeli problem z tymi narządami będzie się pogłębiał, kolor kupy będzie zmieniał się w pomarańczowy lub żółty. Zielony bądź zielonkawy odcień kupy może być także efektem zaburzeń w mikrobiocie przewodu pokarmowego.
Smugi jaskrawoczerwonej krwi i/lub śluzu na powierzchni normalnie uformowanego psiego kału są najczęściej spowodowane stanem zapalnym jelita grubego, w którym wydzielany jest śluz w celu ochrony błony śluzowej. Chociaż krew w psim kale niekoniecznie oznacza nagły wypadek, konieczne jest uważne obserwowanie dalszych zmian w zachowaniu psa i kolorze kupy.
Jeżeli kupa psa, a w szczególności szczenięcia, jest czarna, może to być oznaką krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego i konieczna jest pilna wizyta u lekarza weterynarii.
Kolor jasny przy jednocześnie dobrze widocznym tłuszczu w kupie psa może świadczyć o zbyt dużej ilości pobranego tłuszczu wraz z dietą bądź o początku niewydolności wątroby, gdyż niewystarczająca ilość kwasów żółciowych nie była w stanie zemulgować spożytego tłuszczu i dlatego też w jelicie grubym, gdzie nie stwierdza się aktywności lipazy, nie dochodzi do procesu trawienia tłuszczu i jest on wydalany wraz z kałem.
Podobnie szary kolor może być możliwym wskaźnikiem niedostatecznego trawienia i złego wchłaniania składników odżywczych w jelicie cienkim i jest typowy dla zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki.
W przypadku psów żywionych zbyt dużą ilością kości lub miazgi kostnej kolor kupy będzie biały, a jej konsystencja gruzowata – w tym przypadku konieczna jest modyfikacja składu dawki, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo jej niezbilansowania.
Kupa to także idealny materiał stanowiący o skuteczności diagnostyki parazytologicznej. W kupie psa wytrawne oko opiekuna dostrzeże z pewnością tylko i wyłącznie dorosłe postacie pasożytów w postaci psiej glisty czy członów tasiemca. Bardziej dokładne i prowadzone w specjalistycznych laboratoriach badania pozwolą wykryć glisty, tęgoryjce, włosogłówki, pierwotniaki (np. giardie czy kokcydia). Wyniki tych badań są podstawą do prowadzonego postępowania farmakologicznego.
Jakie składniki diety mają decydujący wpływ na kolor i konsystencję psiej kupy?
Autor niniejszego opracowania chciałby napisać, że zbilansowana dieta psa bazująca na mięsie i produktach pochodzenia zwierzęcego, ale zawierająca uwarunkowane racjonalnym podejściem do żywienia psa dodatki pochodzenia roślinnego, przy prawidłowo funkcjonującym przewodzie pokarmowym, skutkuje powstawaniem kału o prawidłowej konsystencji, objętości i kolorze.
Jakie są to więc dodatki? Przede wszystkim składniki włókna pokarmowego, różne jego frakcje: te rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie oraz te o właściwościach prebiotycznych. Ich rola jest dobrze poznana i w większości przypadków są one wykorzystywane zarówno w celach terapeutycznych, jak i profilaktycznych. Kwestią sporną jest tylko określenie ich ilości. Dodatek roślinny zgodnie z definicją, jaka określa „dodatek do produktu żywnościowego”, to niewielka ilość substancji, która zmienia właściwości karmy po jej dodaniu, przez odpowiednie zastosowanie polepsza parametry procesów technologicznych przemysłowej produkcji karmy, może nadawać i utrzymywać pożądane cechy organoleptyczne gotowego produktu. Czyli dodatek produktów pochodzenia roślinnego (zboża, frakcje wyizolowane zbóż: białko pszenne, otręby, skrobia, i frakcje włókna roślinnego) w większym stopniu pozwala producentom szczególnie karm suchych tworzyć produkty, których trwałość jest dłuższa, wytrzymałość na kruszenie większa, a jednocześnie posiadają one niską wilgotność itp. Produkt końcowy, oprócz zawartości niezbędnych składników odżywczych, nabiera nowych cech, które w zależności od stopnia „obojętności” dla przewodu pokarmowego wpływają na ilość i objętość składników tworzących masę kałową.
Pytanie tylko, czy taka wysoka zawartość roślinnych dodatków nie wpływa negatywnie na strawność pozostałych składników odżywczych szczególnie istotnych w żywieniu psów? Owszem, istnieją takie dodatki pochodzenia roślinnego, którym można przypisać dodatkowe funkcje wpływające na wybrane parametry zdrowotne psów i na „jakość” ich odchodów. Najważniejsze z tych dodatków roślinnych to: bezpośrednio wpływające na konsystencję kału frakcje włókna pokarmowego oraz pośrednio przez poprawę wydajności procesów metabolicznych mikrobioty jelita grubego frakcje prebiotyczne włókna pokarmowego (głównie fruktooligosacharydy, np. inulina), jak i mannanooligosacharydy czy beta-glukany.
Włókno pokarmowe stanowi dodatek pełniący wiele funkcji, ale nadużywane buduje reologię karm suchych, a także zmienia właściwości fizykochemiczne treści pokarmowej, ograniczając lub spowalniając wchłanianie składników odżywczych, przede wszystkim witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i składników mineralnych – na przykład hemiceluloza trwale wiąże składniki mineralne, co również ogranicza ich wchłanianie.
Z kolei frakcje włókna rozpuszczalnego w wodzie działają osłonowo na śluzówkę przewodu pokarmowego. W największym stopniu lepkość treści zwiększają arabinoksylany (pentozany), glukany (szczególnie glukany z owsa), pektyny, guma guarowa, hemiceluloza (psyllium). Z przeprowadzonych badań wynika, że cukrowce zawarte we włóknie mogą ingerować w adherencję (adhezję) i kolonizację przewodu pokarmowego przez mikroorganizmy, a po wchłonięciu do krwiobiegu – modulować receptorowe mechanizmy wielu komórek – frakcje prebiotyczne.
Oligosacharydy i inne składniki włókna pokarmowego wpływają na skład gatunkowy mikroflory przewodu pokarmowego w sposób korzystny dla organizmu gospodarza. Stanowią one selektywne źródło energii, przede wszystkim dla bakterii kwasu mlekowego i bifidobakterii, a ponadto blokują adherencję warunkowo chorobotwórczych bakterii do enterocytów i kolonocytów. Badania nad wykorzystaniem beta-glukanów dokumentują bezpośredni ich udział w hamowaniu procesu zapalnego przewodu pokarmowego i stąd ich systematyczne przyjmowanie, oprócz stymulacji komórek układu odpornościowego przewodu pokarmowego, jest przydatne przy zapobieganiu zmianom zapalnym.
Wspomniane wyżej frakcje włókna pokarmowego to obecne praktycznie już w każdej karmie prebiotyki. Pod pojęciem „prebiotyki” kryją się wszystkie pochodne węglowodanów i innych składników odżywczych, które nie ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym, a ich rola polega na selektywnym stymulowaniu wzrostu bakterii kwasu mlekowego, w tym bakterii probiotycznych. Zmiana profilu bateryjnego w treści kałowej, polegająca na zwiększeniu liczebności bakterii kwasu mlekowego kosztem bakterii gnilnych, przyczynia się do poprawy funkcji przewodu pokarmowego. Do związków prebiotycznych zalicza się niektóre białka, peptydy, tłuszcze oraz oligo- i polisacharydy. Najlepiej poznaną grupą substancji prebiotycznych są sacharydy otrzymywane na drodze hydrolizy polisacharydów lub syntezy enzymatycznej. Najczęściej stosowane o udokumentowanym działaniu prebiotyki to: fruktooligosacharydy (najpowszechniej wykorzystywane są inulina i oligofruktoza), galaktooligosacharydy, izomaltooligosacharydy czy oligosacharydy sojowe. Węglowodany te występują w znacznych ilościach w warzywach, takich jak: karczochy, szparagi, salsefia, por. Szczególnie duża ilość inuliny występuje w korzeniu cykorii, bulwie topinamburu i dalii, dlatego też oczyszczoną inulinę produkuje się głównie z tych trzech surowców. Inulina i oligofruktoza stosowane są jako składniki żywnościowe z wielu powodów: zastępują tłuszcz i cukier, są wypełniaczem o niskiej zawartości energetycznej, środkiem teksturotwórczym i żelującym. Jednakże ich główna funkcja w odniesieniu do żywienia psów i kotów to funkcja prebiotyczna, która mogłaby być wzmocniona przez uzupełnienie diety tych zwierząt w suplementy diety zawierające bakterie probiotyczne.
Innymi składnikami diety, którym można przypisać pośrednią rolę w kontrolowaniu funkcji jelita grubego, przez co wpływają na konsystencję i kolor kału, są beta-glukany. Są to polisacharydy występujące w ścianach komórkowych zbóż, grzybów, roślin, drożdży. Mechanizm ich pozytywnego oddziaływania związany jest m.in. z ich właściwościami fizyko-chemicznymi. Posiadają zdolność wiązania wody, powstrzymywania dyfuzji (powiększanie lepkości, tworzenie żeli), wykazują oporność na bakteryjną degradację i fermentację. Beta-glukany stymulują odporność organizmu psa przez aktywację makrofagów, podstawowych komórek układu immunologicznego. Głównym zadaniem tych komórek jest uczestnictwo w pierwszej linii obrony organizmu przez pochłanianie i fagocytozę komórek obcych, m.in. komórek nowotworowych. Beta-glukany wykazują efekt hipocholesterolemiczny oraz hipoglikemiczny. Mechanizm tego działania do dzisiaj nie jest dokładnie poznany, ale została wysnuta hipoteza o wzroście lepkości treści w świetle przewodu pokarmowego spowodowanej działaniem beta-glukanów,
dzięki czemu obniżona jest absorpcja i wchłanianie zwrotne cholesterolu, kwasów żółciowych i ich metabolitów, glukozy przez zwiększenie obszaru żołądkowo-jelitowego. Spowolnienie opróżniania żołądka i zmniejszenie absorpcji jelitowej składników odżywczych, m.in. przyswajalnych węglowodanów, przyczynia się do zmniejszenia poposiłkowej hiperglikemii.
Biorąc pod uwagę zawartość wody, która decyduje o omawianych parametrach kału, cennym dodatkiem w diecie psa są warzywa. Są one źródłem wielu ważnych substancji odżywczych, związków biologicznie czynnych o szerokim spektrum właściwości biologicznych, których najważniejsze właściwości to te przeciwutleniające, są one także źródłem różnych frakcji włókna pokarmowego. Ich obecność w diecie psa – w rozsądnych ilościach – decyduje o „rozluźnieniu” kału oraz wpływa na szybszy pasaż jelitowy. Niezaprzeczalną zaletą warzyw jest także wysoka zawartość tych substancji biologicznie czynnych, które z powodu swojej wrażliwości na obróbkę termiczną są deficytowe w karmach gotowych – im większy stopień przetworzenia karmy, tym ich niższa zawartość. Do takich związków należą: flawonoidy, antocyjanidyny czy witaminy – związki te jako silne przeciwutleniacze i czynniki regulatorowe decydują o obronie poszczególnych komórek organizmu przed czynnikami stresowymi. Obecne zalecenia żywieniowe wskazują na pozytywne rezultaty podawania szczególnie z karmą suchą o największym stopniu przetworzenia porcji świeżych i surowych warzyw.
Mikrobiota jelita grubego – ważne ogniwo w kontroli jakości kału
Mikrobiota zasiedlająca przewód pokarmowy psa tworzy skomplikowany zespół różnorodnych grup mikroorganizmów, które wpływają na mechanizmy regulujące funkcjonowanie większości układów i narządów całego organizmu, ale także w ujęciu lokalnym zapewnia kształtowanie się kupy o odpowiednich cechach organoleptycznych. Sugerowane jest zatem, aby codzienna dieta psa obfitowała zarówno w składniki, które bezpośrednio regulują liczbę i proporcję między poszczególnymi szczepami bakterii probiotycznych, jak i w proporcje między składnikami odżywczymi, głównie między białkiem, węglowodanami wysoko strawnymi i frakcjami włókna pokarmowego. Na przykład badania naukowe potwierdzają, że wyższa zawartość białka w diecie psów kosztem zawartości włókna pokarmowego prowadzi do spadku ogólnej liczby bakterii Firmicutes oraz wzrostu liczby Fusobacteria i Proteobacteria. Różnice w preferencjach metabolizowania między tymi szczepami bakterii polegają na tym, że Firmicutes w większym stopniu tolerują wyższą zawartość składników żółci w treści kałowej, a Fusobacteria i Proteobacteria efektywniej metabolizują składniki włókna pokarmowego. Utrzymanie wzajemnych proporcji między nimi skutkuje m.in. ograniczeniem negatywnego wpływu wtórnych metabolitów kwasów żółciowych na błonę śluzową jelita grubego, czyniąc ją bardziej odporną na działanie potencjalnych czynników prokancerogennych.
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe aspekty, jakość kału jest konsekwencją fizjologicznych czynników regulujących pracę przewodu pokarmowego (włączając procesy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych), stanów patofizjologicznych obejmujących przewód pokarmowy, jakości mikrobioty oraz przede wszystkim jakości i zawartości surowców stanowiących podstawę żywienia psa. Z tego też powodu kał stanowi idealny materiał diagnostyczny zarówno dla opiekuna w czasie codziennych spacerów, jak i specjalistycznych laboratoriów diagnostycznych.