Zachowanie zwierząt wobec zmian może się różnić w zależności od gatunku, osobniczych preferencji i doświadczeń życiowych. Ogólnie rzecz biorąc, niektóre zwierzęta mogą być bardziej skłonne do akceptacji zmian niż inne, zwłaszcza te dobrze przystosowane do różnych środowisk mogą być bardziej elastyczne i tolerancyjne wobec zmian. Inne, na przykład te bardziej strefowe w swoich preferencjach środowiskowych, mogą reagować na zmiany stresem lub niepokojem.
Tekst: Natalia Młodnicka
trenerka, behawiorystka, zoopsycholog, nakazdalape.pl
Przede wszystkim ostrożność
Wprowadzenie zmian w środowisku zwierząt powinno być dokonywane ostrożnie, zwłaszcza jeśli chodzi o zmiany w ich klatkach, terytoriach czy codziennych rutynach. Wprowadzanie zmian stopniowo i dostosowywanie zwierząt do nowych warunków może pomóc w zminimalizowaniu stresu. Warto pamiętać, że każde zwierzę jest oddzielną jednostką, a nawet jeśli zwierzęta funkcjonują w grupie, to indywidualne reakcje na zmiany mogą być różne. Ważne jest obserwowanie zachowań zwierząt i dostosowywanie się do ich potrzeb, aby zapewnić im zdrowie i dobre samopoczucie.
Podobnie jak w przypadku innych zwierząt, preferencje co do zmian różnią się między psami. Psy są zazwyczaj bardziej elastyczne niż niektóre inne gatunki, a wiele zależy od rasy, indywidualnej osobowości psa, jego doświadczeń życiowych i stopnia socjalizacji.
Niektóre psy uwielbiają nowości i są ciekawe świata wokół siebie. Mogą być podekscytowane nowymi miejscami, ludźmi, zabawkami czy sytuacjami i z ochotą podchodzić do nowych wyzwań, zwłaszcza jeśli towarzyszy im ukochany opiekun. Inne psy, zwłaszcza te bardziej konserwatywne, o stałych schematach w życiu i ograniczonej liczbie bodźców lub te, które doświadczyły traumy, mogą reagować na zmiany z niepokojem lub strachem.
Wprowadzanie zmian do życia psa powinno być stopniowe i oparte na pozytywnych doświadczeniach. Jeśli chcesz wprowadzić nowe elementy do otoczenia psa, zacznij od małych kroków, nagradzając psa za pozytywne reakcje. Ważne jest, aby obserwować sygnały ciała psa i dowiedzieć się, czy dany element jest dla niego stresujący, czy przyjemny. W każdym przypadku kluczowe jest indywidualne podejście do psa, z uwzględnieniem jego charakteru i potrzeb. Niektóre psy będą entuzjastycznie reagować na zmiany, podczas gdy inne będą wymagały więcej czasu na przystosowanie się.
Rutyna dobra dla psów
Psy lubią rutynę. Sposób, w jaki postrzegają otaczający je świat, zależy od tego, jak się czują i czy są szczęśliwe w swoim najbliższym otoczeniu. Aby mieć pozytywne nastawienie do życia i móc radzić sobie z wszelkimi zmianami i nowymi rzeczami, które przecież się zdarzają, psy muszą mieć pewną rutynę i być traktowane konsekwentnie. Chcą wiedzieć, czego oczekują od nich opiekunowie. A oni powinni to komunikować w sposób jasny i czytelny dla zwierząt. Wówczas ich zachowanie będzie odpowiedzią na te oczekiwania.
Psy, które nie mają wystarczająco uporządkowanego życia lub czują się niepewnie, bo ludzie, którzy się nimi opiekują, są niekonsekwentni lub traktują je różnie, w zależności od widzimisię i humoru, są bardziej narażone na stres, niepokój lub depresję. Z kolei psy, które czują się bezpieczne w swoim środowisku, rutynie i codziennym życiu, znacznie łatwiej znoszą wszelkie zmiany lub niepokoje pojawiające się od czasu do czasu, niezależnie od tego, czy są planowane, czy nie.
Codzienna rutyna jest podstawą życia psa i jednym z kluczowych obszarów, obok konsekwencji, który jest dla niego szczególnie ważny. Postaraj się, aby Twój pies wstawał mniej więcej o tej samej porze każdego dnia i mniej więcej o tej samej porze kończył dzień. W jego codziennym harmonogramie powinny się znaleźć takie czynności, jak karmienia, spacery, zabawy i chwile ciszy – wszystko według planu, na którym może polegać. Wprowadzenie regularności w znacznym stopniu pomoże Twojemu psu poczuć się kochanym i bezpiecznym, a ponadto jest częścią procesu tworzenia więzi między nim a Tobą. Uczy też psa dobrego odpoczywania. Dodatkowe spacery, zabawy i inne czynności oraz zmiany, takie jak wspólne chodzenie do nowych miejsc, są w porządku – jeśli podstawowa struktura tego, jak mija dzień psa, pozostaje spójna niezależnie od tego, co robisz.
Niezależnie też od tego, jak bardzo zależy Ci na tym, aby Twój pies miał określony porządek dnia, musisz zaakceptować fakt, że na pewnym etapie będziesz musiał jednak dokonać jakiejś zmiany. To, jak Ty sobie z tym poradzisz, przełoży się bezpośrednio na to, jak łatwo Twój pies się dostosuje. Jeśli wcześniej w jego życiu była przewidywalność, z powodzeniem przetrwa zmianę – bo jest szczęśliwy i pewny siebie. Psy, które znają swoją rutynę i są z niej zadowolone, mają tendencję do akceptowania zmian o wiele lepiej niż psy, które nie są pewne, co przyniesie każdy kolejny dzień. Kiedy musisz wprowadzić coś nowego do otoczenia swojego psa lub zmienić coś w jego codziennym życiu, postaraj się robić to możliwie małymi krokami. Ponadto zmieniaj tylko jedną rzecz naraz – nie próbuj wprowadzać wielu nowych rzeczy jednocześnie. Oceń, jak Twój pies na bieżąco radzi sobie ze zmianami i nowymi rzeczami, i pamiętaj, aby zawsze traktować go konsekwentnie tak samo, aby mógł nadal mieć w Tobie oparcie i przekonanie, że mimo pewnych nowości, to nadal „stary” Ty – godny szacunku opiekun, szef i najukochańszy człowiek na świecie.
Najczęstsze zmiany
Jednym z „gorących” okresów w roku są zbliżające się wielkimi krokami święta Bożego Narodzenia. Jest to czas niezwykle trudny dla naszych zwierząt, ponieważ ich tryb życia jest wówczas mocno zaburzony. Postarajmy się w te dni zapewnić naszemu podopiecznemu chociaż minimum normalności. Zadbajmy o to, żeby rytm dnia był w miarę zachowany – nawet jeśli spacery i inne codzienne aktywności miałyby być krótsze i mniej intensywne. Jeśli spodziewamy się w okresie świąteczno-noworocznym gości, zadbajmy o to, aby zwierzę miało gdzie się schować lub pójść spać. Legowisko nie powinno stać w salonie, gdzie przyjmujemy gości. Zwierzę może nie mieć wówczas możliwości zasnąć w naturalnym dla siebie momencie, ponieważ gwar, hałas i obecność obcych osób będą to skutecznie uniemożliwiały. Poza tym czworonóg może być niepokojony przez gości, w tym dzieci, albo kuszony zapachami ze stołu.
Kolejnym bardzo trudnym momentem dla naszych zwierząt jest powiększenie się rodziny. Ważne jest w tym przypadku to, aby postarać się przyzwyczajać zwierzę do nowej rzeczywistości jeszcze zanim na pokładzie pojawi się nowy członek rodziny. Dzięki temu o wiele łatwiej uda się wprowadzić potrzebne zmiany. Zwierzę łatwiej i szybciej się do nich przyzwyczai, a moment pojawienia się dziecka nie będzie aż tak drastyczny. Przyzwyczajajmy psa do dziecięcych akcesoriów, dźwięków, ale także do nowego rytmu dnia, który będzie nieodłącznym elementem naszego życia. Nauczmy zwierzaka zajmowania się samym sobą poprzez na przykład samodzielną zabawę. Sprawi to, że wszystkim nam będzie o wiele łatwiej.
Następnym bardzo ważnym aspektem w kontekście zmian są zmiany dietetyczne. Może się zdarzyć, że z jakiegoś powodu będziemy musieli zmienić zwierzęciu rodzaj podawanego pożywienia lub przesunąć porę podawania posiłku. Również tego typu zmiany są dla psów niezwykle dotkliwe. Zwierzę doskonale orientuje się w tym, kiedy zbliża się pora karmienia, i nagłe odstawienie posiłku o konkretnej porze może być frustrujące. Warto więc także te zmiany wprowadzać stopniowo. Jeśli musimy zmienić porę posiłku, przesuwajmy porę karmienia stopniowo, aby było to łatwiejsze dla psa czy kota. Gdy zaś musimy zmienić podawaną karmę, przestawiajmy zwierzę na nowe jedzenie przez około dwa tygodnie. Należy bardzo powoli, stopniowo do poprzedniej karmy dokładać odrobinę nowej. Wpłynie to pozytywnie nie tylko na aspekt behawioralny, lecz także zdrowotny. Zbyt szybka zmiana podawanego pokarmu może doprowadzić do frustracji, dyskomfortu, ale również problemów żołądkowych. Zadbajmy więc o to, aby nową karmę wprowadzić stopniowo – wtedy też łatwiej ocenić, jak jest ona przyjmowana, i uniknąć kłopotów z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Często właśnie opiekun zwierzęcia wyrabia sobie złą opinię o produkcie, bo niby lepszej jakości, z wyższej półki, taki zachwalany, a tu np. biegunka… zapominamy, że nawet do dobrego trzeba się przyzwyczaić.
Do behawiorystów bardzo często zgłaszają się klienci obserwujący u swoich psów problemy, które pojawiły się po przeprowadzce do nowego miejsca zamieszkania. Zmiana otoczenia to kolejny aspekt, nad którym powinniśmy popracować. Warto jest zabierać psa w miejsca, gdzie będzie miał okazję żyć, jeszcze zanim finalnie się przeprowadzimy. Nawet jeśli nie jesteśmy w stanie wejść wcześniej do domu czy mieszkania, zabierajmy zwierzę w okolicę, w której będziemy za jakiś czas mieszkać. To pozwoli na poznanie nowego terenu w sposób łagodny i przyjazny dla zwierzęcia. Jeśli nieopodal będą znajdować się szkoła, szpital, centrum handlowe, zwierzęta gospodarskie (jeśli na przykład przenosimy się na wieś) – postarajmy się pokazać naszemu zwierzęciu bodźce, budynki, przedmioty, dźwięki, z którymi będzie musiał się zmierzyć, jeszcze przed przeprowadzką.
Wszelkie zmiany w życiu zwierząt są dla nich niezwykle trudne i dotkliwe. To my – jako opiekunowie – musimy zrobić wszystko, aby wprowadzić je jak najbardziej łagodnie i płynnie. Jest to niezwykle ważne nie tylko w kontekście zmian, które wprowadzamy na dłużej, lecz również takich, które są zmianami chwilowymi (na przykład wyjazdy lub wizyty gości). Bądźmy odpowiedzialni i nie wystawiajmy pupili na zbyt drastyczne zmiany, a unikniemy dzięki temu całej masy problemów.
