Muszlowce to grupa ryb charakterystyczna dla jeziora Tanganika w Afryce. Ich fascynujące zachowania, takie jak obrona terytorium i interakcje społeczne, dostarczają wielu godzin obserwacji i nauki. Dzięki niewielkim wymaganiom idealnie nadają się do mniejszych akwariów, a ich cykl życiowy obejmujący muszle czyni je wyjątkowo interesującymi pod względem aranżacji zbiornika. Są to ryby łatwe w utrzymaniu, odporne i długowieczne. Muszlowce to niezwykle różnorodna grupa ryb, obejmująca zarówno większe, jak i stosunkowo małe gatunki, idealne do akwariów o różnej wielkości. Jednym z mniejszych, ale nie najmniejszym gatunkiem, jest Lamprologus meleagris.
Tekst: mgr inż. Paweł Wróblewski
Katedra Genetyki i Ochrony Zwierząt, Instytut Nauk o Zwierzętach, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Muszlowce to grupa ryb charakterystyczna dla jeziora Tanganika w Afryce. Ich fascynujące zachowania, takie jak obrona terytorium i interakcje społeczne, dostarczają wielu godzin obserwacji i nauki. Dzięki niewielkim wymaganiom idealnie nadają się do mniejszych akwariów, a ich cykl życiowy obejmujący muszle czyni je wyjątkowo interesującymi pod względem aranżacji zbiornika. Są to ryby łatwe w utrzymaniu, odporne i długowieczne. Muszlowce to niezwykle różnorodna grupa ryb, obejmująca zarówno większe, jak i stosunkowo małe gatunki, idealne do akwariów o różnej wielkości. Jednym z mniejszych, ale nie najmniejszym gatunkiem, jest Lamprologus meleagris.
Specyfika
Popularną i uznaną za najbardziej prawidłową nazwą jest Neoamprologus stappersi pochodząca od Louisa Stappersa, holenderskiego badacza jeziora Tanganika. Lamprologus meleagris – ten gatunek tak jak wiele innych z rodzaju Lamprologini zamieszkuje dość płytkie strefy piaszczyste jeziora Tanganika. Na podstawie rejonu, w którym występują ryby, wymienia się ich odmiany lokalne, które mogą się od siebie różnić wyglądem, np. Kavala, Moba, Kizike.
„Meleagris” jest zaliczany do jednych z najbardziej agresywnych muszlowców. Charakterem można go porównać z Lamprologus ocellatus. „Meleagrisy” swoją agresję okazują wewnątrzgatunkowo, samce wobec samic, szczególnie niegotowych do tarła. W odpowiednim akwarium należy utrzymywać dobraną parę ryb lub harem.
Wielkość i rozróżnienie płci
Widoczny jest dymorfizm płciowy, samce dorastają do 8 cm, a samice do około 5 cm. Samce posiadają wyraźne ciemne barwy i dużą głowę. Charakterystyczne są duże oczy. Ciało srebrzysto–szare w duże czarne plamy. Kropki w dolnej połowie ciała tworzą linie z fioletowym połyskiem. Na pokrywach skrzelowych duże, czarno–niebieskie plamy. Płetwy piersiowe przezroczyste, o białym zabarwieniu. Pozostałe płetwy w kolorze ciała – szare, wyraźnie biało cętkowane. Zewnętrzna krawędź płetw brzusznych biała. Płetwa grzbietowa zakończona czarnym rantem.
U młodych ryb trudno jest odróżnić płeć, lecz nie jest to niemożliwe. Samice są bardziej krępe i mają mniej masywną głowę. Z kolei samce bardzo wcześnie zaczynają być terytorialne. Nie należy się jednak tą charakterystyką mocno sugerować. Wyraźny dymorfizm płciowy możemy zauważyć u ryb, których długość oscyluje w granicach 3–4 cm.
Akwarium
Bardzo ważne przy hodowli muszlowców jest to, aby akwarium miało jak największą powierzchnię dna, dlatego dla pary „Meleagrisów” odpowiednie będzie akwarium o powierzchni dna minimum 40 x 40 cm. Aby hodować harem, składający się z samca i 2–3 samic, potrzebny jest zbiornik o długości 80 cm. W tej wielkości akwarium można utrzymywać większą liczbę samic i pokusić się o układ ryb 1+3 (samiec/samice). Akwaria o litrażu 200 l
świetnie nadają się do hodowli kilku par ryb. Możemy wtedy obserwować wiele oddziaływań między parami a także odmienny sposób odchowu młodych.
„Meleagrisom” niezbędne są muszle. Na każdą rybę powinna przypadać jedna. Rozłożenie muszli w akwarium powinno być równomierne. Bardzo ciekawym sposobem jest tworzenie tak zwanych stref w akwarium, czyli dzielenie akwarium na części za pomocą kamieni i układanie w każdej strefie muszli.
Podłoże powinno stanowić drobny piasek granulacji 0,5–0,8 mm który jest do kupienia w większości sklepów zoologicznych. Warstwa piasku 5 cm jest zupełnie wystarczająca, aby nasze ryby mogły swobodnie kopać. Jasny piasek dobrze będzie wyglądać na czarnym tle, które dodatkowo uwydatni kolory ryb.
Oświetlenie w przypadku muszlowców jest niewymagane, jeśli chcemy, aby akwarium wyglądało lepiej, warto kupić oświetlenie LED. Ten rodzaj świetlówki jest niezwykle oszczędny. Najtańszym sposobem jest zakup prostego paska LED z zasilaczem. Możemy wtedy dostosować długość paska do długości naszego akwarium i stworzyć własne dedykowane oświetlenie.
Co do warunków fizykochemicznych wody, muszlowce preferują wodę twardą o pH = 7,5–8 i temperaturze od 23 do 26°C. Woda w naszych kranach zazwyczaj jest wystraczająca. Problemem może być woda miękka. Aby podnieść twardość wody, do wkładu filtra zewnętrznego możemy dodać rozdrobniony koralowiec. W przypadku gdy nie dysponujemy filtrem wewnętrznym, jako element wystroju należy zastosować wapień drążony lub piaskowiec. Wymagane są wydajna filtracja i cotygodniowe podmiany 30% zbiornika, które mogą stymulować ryby do tarła.
Rozmnażanie – obserwacje
Jeżeli planujemy hodować te ryby, to powinniśmy zacząć od znalezienia dobrego źródła muszlowców. Wiele gatunków jest importowanych i odławianych w naturze. Wiąże się to jednak z problemami – nie znamy wieku ryb i ich kondycji zdrowotnej. Wiele chorób może objawić się po kilku latach. Bardzo częste są choroby przewodu pokarmowego, co wiąże się ze zmianą warunków bytowych i stresem. Z drugiej strony ryby odłowione w naturze wyglądają i zachowują się zupełnie inaczej niż te ze sklepów akwarystycznych. Co więcej, osobniki po rodzicach z odłowu są bardzo poszukiwane na rynku akwarystycznym, gdyż są wolne od chorób genetycznych. Najłatwiej pozyskać ryby od hodowcy, gdzie znamy wiek i stan zdrowia ryb, a także parametry wody, w jakich te ryby były hodowane, lecz nie zawsze wiemy, które jest to pokolenie i czy nie krzyżowano ryb spokrewnionych. Jeśli zaczynamy przygodę z „Meleagrisami”, to najlepiej jest kupić ryby od hodowcy lub ze sklepu akwarystycznego, z kolei dla osób doświadczonych w hodowli pielęgnic polecałbym odłów z Afryki.
Muszlowce rozmnażają się w parach, dlatego do hodowli nadają się ryby, które wcześniej same się połączyły. Przy wyborze warto jest zwrócić uwagę na kilka aspektów. Samiec i samica powinni się odznaczać bogatymi barwami, nie mogą mieć postrzępionych płetw lub oznak chorób zewnętrznych i wewnętrznych. Pożądane jest, gdy samiec jest większy od samicy, lecz nie jest to konieczne, bowiem znane są przypadki, gdzie samiec podchodził do tarła z większą od siebie samicą. Przy doborze ryb zwróćmy też uwagę na zaokrąglony brzuch u samicy, który świadczy o gotowości do tarła.
Jak już wspomniałem, Lamprologus meleagris to muszlowiec obligatoryjny, dlatego moja para hodowlana otrzymała dwie muszle ślimaka Ryssota ovum. Samica była gotowa do tarła po czterech tygodniach od wpuszczenia, na co wskazywał zaokrąglony brzuch. W tym czasie samiec wielokrotnie wpływał do muszli samicy. Przez następne kilka dni samiec pilnował muszli z samicą. Po około siedmiu dniach samica wypłynęła z narybkiem. Co trzy tygodnie ukazywały się kolejne młode.
Ryby te mogą przyjmować różne strategie rozrodcze i wyprowadzać po kilkanaście młodych (20) lub rzadziej i wtedy ich liczba może sięgać kilkudziesięciu (40). Kiedy młode mają 1 cm, samica może być wobec nich agresywna, dlatego warto na tym etapie oddzielić narybek od rodziców. W przypadku moich ryb samica nie wykazywała agresji do momentu, gdy jej młode osiągnęły 2 cm. Podrostki odławiamy za pomocą siatki o drobnej średnicy oczek. Cały proces wykonujemy bardzo ostrożnie. Trzeba pamiętać, że im więcej przedmiotów w akwarium, tym trudniejsze jest później odławianie młodych. Należy sumiennie pozyskać każdą rybę, ponieważ te, które pozostaną w akwarium z rodzicami, prawdopodobnie zostaną zjedzone. Jako kotnik dla młodych ryb wybrałem akwarium o powierzchni dna 50 x 40 cm, jednak im większe, tym lepsze.
W zbiorniku z młodymi użyłem wody i piasku z akwarium hodowlanego, aby ograniczyć stres ryb i ewentualne straty w hodowli. Pamiętajmy, że duża liczba ryb generuje dużą ilość niepożądanego amoniaku, dlatego warto dodać filtr zewnętrzny w celu utrzymania jak najlepszych warunków fizykochemicznych wody.
Pokarm, jaki stosowałem, to utarta na pył spirulina. Gdy muszlowce osiągnęły 3 cm do ich diety, dodałem rozdrobniony kryl (pancerzyki kryla są bogate w wapń). To, czym żywimy młode ryby, jest niezwykle ważne dla ich rozwoju. Warto jest więc utrzymywać urozmaiconą dietę, aby uniknąć takich chorób, jak krzywica czy deformacja ciała. Ryb nie należy jednak przekarmiać, dlatego najlepiej podawać im pokarm 2–3 razy na dzień. Narybek bardzo szybko rośnie, wielkość 1 cm ryby te osiągają w trzy tygodnie, a 3 cm w dwa miesiące. W tym czasie można odchować wiele miotów pochodzących od jednej pary.
UWAGA!
Bardzo częstym zjawiskiem obserwowanym wśród hodowców muszlowców jest duża agresja samca po nieudanym tarle lub po utracie młodych. W przypadku moich ryb taka sytuacja miała miejsce wielokrotnie. Sposobem na to może być rozdzielenie samca do niewielkiego kotnika w akwarium z samicą na około dwa tygodnie. Samica w tym czasie będzie mogła się zregenerować. Nie spowoduje to rozdzielenia się pary. W sytuacji gdy agresja się powtarza, można dodać do pary ryb dwie dodatkowe samice, aby agresja samca rozłożyła się równomiernie.
Podsumowanie
Hodowla Lamporlogus meleagris wymaga dużo doświadczenia. Nie jest to ryba dla początkujących, ze względu na jej agresję wewnątrzgatunkową i wymagania co do parametrów wody. Ceny tych ryb oscylują w granicy 25 zł za osobnika 4 cm z pokolenia F1, z kolei ryby z odłowu to aż 200 zł za sztukę 6–7 cm, co czyni je często nieosiągalnymi dla wielu akwarystów. Ich cena rekompensuje niebanalne zachowania w akwarium oraz piękne kolory. „Meleagrisy” są też jednym z większych muszlowców, a mimo to nie wymagają zbiorników o dużym litrażu, co przyciąga hodowców. Możemy je z łatwością rozmnożyć w domowym akwarium i cieszyć się sukcesem hodowlanym. Z pewnością zakup tych ryb wzbogaci nas o nowe doświadczenia i zapewni niezapomniane chwile.
