Źródła włókna pokarmowegow diecie królików i gryzoni

Znaczenie włókna pokarmowego 

Włókno pokarmowe, znane również jako błonnik, jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego królików i gryzoni. Składa się z różnych frakcji, które pełnią odmienne funkcje w organizmach roślinożerców, takich jak króliki i gryzonie. We włóknie pokarmowym można wyróżnić frakcje:

1. Włókno nierozpuszczalne (celuloza, hemiceluloza, lignina):

celuloza jest głównym składnikiem ścian komórkowych roślin, nierozpuszczalna w wodzie i przechodzi przez przewód pokarmowy bez rozpuszczania się, co zwiększa objętość stolca i wspomaga perystaltykę jelit,

hemiceluloza jest bardziej złożoną mieszanką cukrów, w tym ksylanu, mannanu, galaktanu, mniej odporna na trawienie niż celuloza, ale nadal pełni funkcję zwiększającą objętość treści pokarmowej,

lignina jest najmniej strawna i najmniej rozpuszczalna spośród tych trzech składników, pełni funkcję strukturalną w roślinach i zapewnia dodatkową odporność na trawienie, co pomaga w utrzymaniu zdrowego procesu fermentacji w jelitach królików i gryzoni.

2. Włókno rozpuszczalne (pektyny, beta-glukany, śluzy, gumy):

pektyny – te polisacharydy są rozpuszczalne w wodzie i mogą tworzyć żele, są fermentowane przez bakterie jelitowe, co prowadzi do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które są korzystne dla zdrowia jelit,

beta-glukany to rozpuszczalne w wodzie włókna, które również ulegają fermentacji w jelitach, mają zdolność obniżania poziomu cholesterolu i regulacji poziomu cukru we krwi u ludzi, a u zwierząt wspierają zdrowie jelit,

śluzy i gumy to roślinne polisacharydy, które także są rozpuszczalne w wodzie, pomagają w stabilizacji glukozy we krwi i mają działanie prebiotyczne, wspierając wzrost korzystnych bakterii jelitowych.

3. Frakcje specjalne:

oligosacharydy to krótkołańcuchowe węglowodany, które są fermentowane przez bakterie jelitowe, uważane za prebiotyki, ponieważ wspierają wzrost korzystnych mikroorganizmów w jelitach,

lignoceluloza to kombinacja celulozy i ligniny, jest mniej fermentowalna, ale odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu dobrej perystaltyki jelit u roślinożerców.

Można wykorzystać dwa kryteria analizy włókna:

NDF (Neutral Detergent Fiber) jako miarę całkowitej zawartości nierozpuszczalnych włókien, w tym celulozy, hemicelulozy i ligniny. Wysoka zawartość NDF wskazuje na dużą ilość trudno strawnych frakcji włókna, co jest ważne dla utrzymania zdrowego trawienia u królików.

ADF (Acid Detergent Fiber) – kalkulacja dla frakcji obejmującej ligninę i celulozę, ale bez hemicelulozy. Wysoka wartość ADF oznacza wyższą zawartość trudno przyswajalnego włókna.

W diecie królików i gryzoni odpowiedni balans między różnymi frakcjami włókna jest kluczowy. Nierozpuszczalne frakcje włókna pomagają w ścieraniu zębów i utrzymaniu zdrowego rytmu perystaltyki jelit, co jest istotne dla zapobiegania chorobom przewodu pokarmowego. U królików i gryzoni, które są szczególnie narażone na problemy z układem trawiennym, odpowiednia ilość włókna pomaga zapobiegać zaparciom, zatorom jelitowym i innym poważnym schorzeniom. Zarówno króliki, jak i gryzonie mają zęby, które rosną przez całe życie. Spożywanie włóknistych pokarmów, takich jak siano, zapewnia naturalne ścieranie zębów, co zapobiega ich nadmiernemu wzrostowi i związanym z tym problemom zdrowotnym. Rozpuszczalne włókna, dzięki ich właściwościom prebiotycznym, wspierają zdrowie mikrobioty jelitowej, co z kolei wpływa na ogólne zdrowie zwierzęcia. 

Trzeba także pamiętać o tym, że włókno daje uczucie sytości przy minimalnej kaloryczności, co pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Otyłość jest częstym problemem u zwierząt trzymanych w domach, zwłaszcza jeśli opiekun nie dba o odpowiednią ilość aktywności zwierzęcia i zapewnianie swobodnego wybiegu. Dieta bogata we włókno może skutecznie przeciwdziałać tej tendencji.

Najlepsze źródła włókna pokarmowego

Dieta królików i gryzoni powinna być zróżnicowana, ale zawsze oparta na odpowiednich źródłach włókna pokarmowego. Oto kilka najlepszych źródeł, które powinny stanowić podstawę ich diety:

Siano

Siano jest absolutnym fundamentem diety królików i wielu gryzoni, takich jak kawie domowe czy szynszyle. Należy zwrócić uwagę na jakość siana. Wybór odpowiedniego siana jest kluczowy dla zdrowia i dobrego samopoczucia tych zwierząt. Dobre siano ma przyjemny, świeży zapach, który świadczy o jego jakości. Powinno być lekko pachnące, przypominające zapach świeżo skoszonej trawy. Należy unikać siana o stęchłym zapachu, ponieważ może to wskazywać na jego zepsucie lub zapleśnienie. Siano powinno być zielonkawe, co świadczy o jego świeżości i wysokiej zawartości składników odżywczych. Żółte, brązowe lub szare siano może wskazywać np. na nieprawidłowe przechowywanie, co wpływa na jego wartość odżywczą. Dobrej jakości siano powinno być sprężyste, z minimalną ilością pyłu. Wysokiej jakości siano jest delikatne w dotyku, ale jednocześnie na tyle twarde, by pomagać w ścieraniu zębów. Nie powinno zawierać żadnych zanieczyszczeń, takich jak kamienie, gałązki czy inne ciała obce. Takie zanieczyszczenia mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia zwierząt. Pył w sianie może powodować problemy z układem oddechowym u królików i gryzoni. Dobre siano powinno być praktycznie wolne od pyłu.

Siano, które jest najbardziej odpowiednie dla królików i gryzoni, pochodzi z mieszanki różnych roślin łąkowych. Oto niektóre z kluczowych roślin, które powinny się w nim znaleźć:

tymotka łąkowa (Phleum pratense) to jedno z najbardziej popularnych źródeł siana dla królików i gryzoni, ma wysoką zawartość włókna, jest niskokaloryczna i ma przyjemny smak, co sprawia, że jest chętnie spożywana przez zwierzęta,

kostrzewa (Festuca spp.) jest kolejną trawą łąkową, która często występuje w sianie, jest trwała, bogata we włókno i doskonale uzupełnia dietę roślinożerców,

życica (Lolium spp.), zwana również rajgrasem, jest bogata we włókno i ma wysoką wartość odżywczą, jest dobrze przyswajana przez króliki i gryzonie,

lucerna (Medicago sativa), choć jest bogata w białko i wapń, co sprawia, że nie powinna być głównym składnikiem diety dorosłych królików, jest wartościowym dodatkiem do siana dla młodych, rosnących zwierząt; w sianie dla dorosłych zwierząt powinna być jednak ograniczana,

koniczyna (Trifolium spp.), podobnie jak lucerna, jest rośliną o wysokiej zawartości białka i wapnia, dlatego powinna być podawana z umiarem; jest jednak cennym dodatkiem, zwłaszcza dla młodych i rosnących zwierząt,

mniszek lekarski (Taraxacum officinale) – liście mniszka, które mogą być częścią mieszanki siana, są bogate w witaminy i minerały, a jednocześnie dostarczają włókna; mniszek ma również właściwości przeciwutleniające i wspomaga trawienie,

babka lancetowata (Plantago lanceolata) to roślina, która często występuje w mieszankach siana, ma wysoką zawartość włókna i jest bogata w witaminy oraz minerały, co czyni ją wartościowym dodatkiem do diety.

Wybierając siano, zwracaj uwagę na jego pochodzenie i warunki, w jakich było przechowywane. Siano powinno być przechowywane w suchym, dobrze wentylowanym miejscu, z dala od wilgoci, która może prowadzić do rozwoju pleśni.

Zioła i rośliny zielone

Świeże zioła, takie jak pietruszka, bazylia, mięta oraz rośliny zielone, np. te wspomniane wyżej mniszek lekarski, lucerna (dla młodych i rosnących zwierząt), a także liście malin, są doskonałym dodatkiem do diety. Dostarczają one dodatkowych witamin i minerałów, jednocześnie będąc źródłem włókna. Często na rynku występują w formie suszu.

Warzywa liściaste

 Niektóre liściaste warzywa, takie jak jarmuż, szpinak (w umiarkowanych ilościach), również są wartościowym źródłem włókna. Należy jednak pamiętać, by podawać je w rozsądnych ilościach, aby nie zaburzyć delikatnej równowagi jelitowej.

Granulaty wysoko włókniste

 Komercyjne granulaty dla królików i gryzoni mogą być uzupełnieniem diety, jeśli są oparte na włóknie, a nie na zbożach. Ważne jest, aby wybierać produkty, które mają wysoką zawartość włókna (powyżej 18%) i są wolne od sztucznych dodatków oraz cukrów.

Ile włókna potrzebują króliki i gryzonie?

Ilość włókna w diecie zależy od gatunku, wieku i stanu zdrowia zwierzęcia. Piramida żywieniowa dla królików jest narzędziem, które pomaga opiekunom zrozumieć, jak najlepiej zbilansować dietę tych roślinożernych zwierząt. Najnowsze zalecenia dotyczące żywienia królików podkreślają znaczenie różnorodności w diecie oraz dostosowanie proporcji składników odżywczych do potrzeb zdrowotnych. Siano powinno stanowić podstawę diety królika, stanowiąc około 80% codziennego spożycia pokarmu i mieć co najmniej 20–25% włókna. Królik musi mieć stały dostęp do świeżego siana przez cały dzień. Warzywa stanowią ważny element diety królika, dostarczając niezbędnych witamin i minerałów. Zalecane jest codzienne podawanie świeżych warzyw w ilości około 1 szklanki na 2 kg masy ciała królika (10–15% diety). Najlepsze są ciemnozielone warzywa liściaste, takie jak jarmuż, rukola, szpinak (w umiarkowanych ilościach), cykoria, a także liście mniszka lekarskiego. Warzywa nisko skrobiowe mogą być podawane w niewielkich ilościach. Granulat jest dodatkiem diety. Owoce i przysmaki powinny być podawane bardzo oszczędnie, jako smakołyki lub nagrody, ponieważ są bogate w cukry. Przysmaki powinny być naturalne, bez dodatku cukru.

Woda jest niezbędnym elementem diety królika i powinna być dostępna przez cały czas. Należy codziennie ją wymieniać, aby była świeża i czysta.

Siano powinno stanowić podstawę diety także kawii domowej (70–80%) i być dostępne przez cały czas. Podobnie dieta szynszyli jest oparta głównie na sianie i suszach roślinnych (75–80%), siano tymotkowe jest wysoko włókniste, a przy tym niskokaloryczne, co jest ważne dla szynszyli.

Podsumowanie

Jak widać, włókno pokarmowe jest fundamentalnym składnikiem diety królików i gryzoni. Jego odpowiednia ilość i jakość zapewniają zdrowie układu pokarmowego, prawidłowy wzrost zębów oraz ogólne dobre samopoczucie tych zwierząt. Dbając o to, by w diecie naszych pupili znalazło się wysokiej jakości siano, zioła, warzywa oraz odpowiednie granulaty, możemy znacząco przyczynić się do utrzymania ich zdrowia. Warto zaopatrzyć sklep w dobrej jakości produkty z grupy suszy roślinnych od sprawdzonych producentów.