Odporność w ogólnym znaczeniu to zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed drobnoustrojami, ale także przed komórkami nowotworowymi. Jej rolą jest rozpoznawanie antygenów własnych organizmu i odróżnianie ich od obcych. Dzieli się ją na odporność swoistą (nabytą) i nieswoistą (wrodzoną).
Tekst: Adrianna Iwan
Odporność nieswoista kształtuje się jeszcze przed narodzinami i stanowi pierwszą linię obrony organizmu. Do jej wytworzenia nie jest potrzeby wcześniejszy kontakt z obcym antygenem. Odpowiedź swoista z kolei wytwarza się po kontakcie z obcym antygenem i dzieli się ją jeszcze na czynną i bierną. W tym typie odporności organizm wytwarza tzw. pamięć immunologiczną, dzięki czemu pamięta konkretny patogen i przy kolejnym kontakcie z nim komórki odpornościowe błyskawicznie będą próbowały go unicestwić. Mówiąc o odporności swoistej czynnej, należy jeszcze uwzględnić podział na naturalną i sztuczną. Naturalna wytwarzana jest w przebiegu choroby, a sztuczna po podaniu szczepionki. Natomiast odporność swoista bierna jest przekazywana w postaci przeciwciał z mlekiem matki.
Zdrowie naszego kota w ogromnym stopniu jest uzależnione właśnie od kondycji jego układu immunologicznego. Układ odpornościowy to strażnik kociego organizmu. O odporność naszego kota warto dbać nie tylko w okresie jesienno-zimowym, lecz także w pozostałych porach roku. Każdego dnia koci organizm ma do czynienia z różnymi patogenami, jednak dzięki właśnie tej wybitnej straży immunologicznej nie zawsze dochodzi do infekcji i rozwoju choroby. Dlatego warto, a nawet trzeba tę straż jeszcze bardziej mobilizować do działania. Niestety, są jednak sytuacje, kiedy układ immunologiczny może być osłabiony i wtedy zawodzi.
Jakie są najczęstsze przyczyny spadku odporności u kota?
Stres – długotrwały stres może skutkować kumulacją kortyzolu (tzw. hormonu stresu) w organizmie, co powoduje stan określany jako stres przewlekły (chroniczny). Stres ma wpływ na układ odpornościowy. Literatura podaje, że do 30 minut po zadziałaniu czynnika stresowego układ immunologiczny jest pobudzony. Po tym czasie następuje jego osłabienie. Dlaczego? Jeśli stres się przedłuża, może dojść do sytuacji, w której po zakończeniu działania czynnika stresującego układ odpornościowy nie wróci do swojego punktu wyjściowego. Wydajność odporności kota wówczas spada.
Inwazje pasożytnicze – pasożyty wytwarzają toksyny, które powodują zatrucie, a ono doprowadza do osłabienia układu odpornościowego.
Nieodpowiednio zbilansowana dieta – nie bez powodu mówi się, że zdrowie zaczyna się od miski. Dieta uboga w składniki, które są niezbędne dla kota, osłabi układ immunologiczny, co z kolei może przyczynić się do rozwoju infekcji wirusowych i bakteryjnych.
Wiek – zarówno młode, jak i starsze zwierzęta są narażone na spadki odporności. Odpowiedź immunologiczna zwierzęcia starszego czy noworodka będzie słabsza niż osobnika dorosłego.
Zabiegi chirurgiczne i okres rekonwalescencji.
Jak wspomagać kocią odporność?
Układ immunologiczny można stymulować. Proces stymulacji układu odpornościowego z użyciem różnych substancji nazywamy immunomodulacją. Zadaniem tych substancji jest pobudzenie odporności immunologicznej.
Beta-glukan – jest to składnik ściany komórkowej grzybów i roślin. Jego duże ilości znajdują się w drożdżach. Występuje również w zbożach, m.in. pszenicy, jęczmieniu, owsie. Beta-glukan ma właściwości immunostymulujące i immunomodulujące. Największe znaczenie w stymulacji układu odpornościowego ma beta-glukan 1-3 i 1-6. Ten organiczny związek działa pobudzająco na komórki układu odpornościowego: granulocyty, monocyty i komórki dendrytyczne. Beta-glukan wykazuje też działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Istotny jest też fakt, że związek ten sprzyja rozwojowi dobroczynnych bakterii jelitowych. Jest to bardzo ważne, ponieważ bakterie te ograniczają namnażanie się bakterii patogennych.
W przypadku preparatów wzmacniających odporność u naszego pupila na platformie i-serwis znajdą Państwo między innymi produkt: Dr Seidel Flawitol Omega Complex, który jest bogaty w niezbędne kwasy tłuszczowe (omega-3 i -6), dodatkowo jest źródłem witamin A, D3 i E. Zwiększa odporność organizmu i zapobiega procesom zapalnym. Produkt jest odpowiedni dla kotów w każdym wieku, rewelacyjnie sprawdzi się podczas zmiany sierści zwierzęcia oraz w przypadku podrażnień problemów skórnych, łupieżu i łojotoku. Kolejnym produktem wartym uwagi jest VETOSAN IMUNO Plus Kompleks witamin na odporność dla kota i psa, który stanowi zbalansowane połączenie minerałów, witamin i pierwiastków śladowych wzmacniających odporność w okresie większego wysiłku i przy skłonnościach zwierzęcia do zachorowania. Produkt korzystnie wpływa na układ immunologiczny i poprawia kondycję kota lub psa oraz zwiększa odporność starszych zwierząt. Godnym polecenia produktem jest też BEAPHAR Kitty’s Mix – witaminy przysmak dla kota 180 szt. w kształcie serduszek (doskonały przysmak w okresie świątecznym), który zawiera taurynę, biotynę, proteiny oraz ser i witaminy. Dzięki temu produkt stymuluje właściwą pracę serca, mózgu, korzystnie wpływa na wzrok, zwierzę ma zdrową skórę i błyszczącą sierść. Przysmak wzmacnia zdrowie zwierzęcia.
Osobiście stosuję ostatni produkt, który mogę polecić kocim opiekunom. Zapraszam do obejrzenia oferty firmy Action S.A na platformie zakupowej i-serwis.
Tomasz Uhlenberg
Przedstawiciel Handlowy, ACTION S.A.
Drożdże browarnicze – są bogate w witaminy z grupy B i składniki mineralne, zawierają także beta-glukany, co korzystnie wpływa na zachowanie dobrej odporności zwierząt. Sprzyjają one namnażaniu się bakterii probiotycznych. Należy pamiętać, aby podawać drożdże nieaktywne i przeznaczone dla kotów. Drożdże aktywne dostępne w sklepach spożywczych mogą wywierać niekorzystny wpływ na układ pokarmowy.
Oleje rybne – bogactwo długołańcuchowych wielonasyconych kwasów tłuszczowych, a dokładnie kwasu eikozapentaenowego (EPA) oraz dokozaheksaenowego (DHA). Olej rybny ma właściwości przeciwzapalne i wzmacnia odporność.
Aloes zwyczajny – w miąższu tej rośliny są zawarte substancje, które również działają pobudzająco na układ odpornościowy, wykazują także działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze. Aloes zwyczajny jest bogatym źródłem makro- i mikroelementów, co również jest istotne w zachowaniu dobrej kondycji układu odpornościowego. Nie jest jednak zalecane podawanie świeżej rośliny. Na rynku są dostępne preparaty z wyciągiem z aloesu. Bardzo istotne jest, aby podawać je w ilościach rekomendowanych przez producenta, ponieważ aloes w nadmiarze ma działanie przeczyszczające.
Jeżówka purpurowa – preparaty z tej rośliny wykazują działanie przeciwwirusowe, przeciwzapalne i podnoszą odporność. Rolą substancji aktywnych zawartych w jeżówce jest pobudzenie fagocytozy, czyli procesu polegającego na pochłanianiu przez komórki obcych cząsteczek. Substancje te stymulują także monocyty do wydzielania endogennego interferonu. Nie jest zalecane stosowanie ich u pacjentów z uszkodzoną wątrobą oraz chorobami autoimmunologicznymi.
Witamina D3 – witamina ta wpływa na syntezę przeciwciał i na skuteczność mechanizmów odporności nieswoistej. Wykazuje działanie przeciwzapalne (hamuje wydzielanie prozapalnych interleukin). Co ciekawe, bierze też udział w stymulacji wydzielania niektórych bakteriobójczych substancji. Należy pamiętać, że witamina D3 jest magazynowana w organizmie. Jej nadmiar może być niebezpieczny i warto uświadamiać o tym opiekunów zwierząt.
Probiotyki i prebiotyki – drobnoustroje probiotyczne stanowią ochronę przewodu pokarmowego, ponieważ ograniczają namnażanie się bakterii patogennych. Do głównych działań probiotyków zalicza się produkcję związków antybakteryjnych, które ograniczają rozwój bakterii patogennych, stymulację układu odpornościowego na terenie jelit, a także wspomaganie procesów trawienia i tym samym wchłaniania substancji odżywczych. Poza probiotykami warto zwrócić uwagę na prebiotyki. Są to składniki nieulegające trawieniu, które mają zdolność modulowania bakterii probiotycznych. Stanowią one pożywkę dla tych bakterii.
W okresach spodziewanego spadku odporności oraz w czasie choroby wskazane jest wzmacnianie funkcji obronnych organizmu kota. Jednym ze sposobów jest suplementacja preparatów wzbogaconych o lizynę. Aminokwas ten działa stymulująco na układ odpornościowy oraz hamuje wytwarzanie niektórych białek odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się patogenów, dzięki czemu działa antywirusowo i antybakteryjnie. Nieswoiście wspiera kocią odporność w walce z czynnikami chorobotwórczymi nieustannie obecnymi w środowisku. Co ważne, lizyna jest tak zwanym aminokwasem limitującym, co oznacza, że jej niedobór może prowadzić do nieefektywnego wykorzystania innych aminokwasów wykorzystywanych do budowy białek w organizmie.
lek. wet. Kamil Kowalczyk
W okresach spodziewanego spadku odporności oraz w czasie choroby wskazane jest wzmacnianie funkcji obronnych organizmu kota. Jednym ze sposobów jest suplementacja preparatów wzbogaconych o lizynę. Aminokwas ten działa stymulująco na układ odpornościowy oraz hamuje wytwarzanie niektórych białek odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się patogenów, dzięki czemu działa antywirusowo i antybakteryjnie. Nieswoiście wspiera kocią odporność w walce z czynnikami chorobotwórczymi nieustannie obecnymi w środowisku. Co ważne, lizyna jest tak zwanym aminokwasem limitującym, co oznacza, że jej niedobór może prowadzić do nieefektywnego wykorzystania innych aminokwasów wykorzystywanych do budowy białek w organizmie.
Dieta
Nie bez powodu mówi się, że zdrowie zaczyna się od miski. Odpowiednio zbilansowana dieta stanowi podstawę sprawnego układu immunologicznego kota. Dieta zbilansowana to taka, która zawiera wszystkie niezbędne witaminy, makro- i mikroelementy, która jest dopasowana do wieku i stanu fizjologicznego kota. Istotny jest fakt, że około 65% komórek immunologicznych i nawet 90% komórek produkujących immunoglobulinę znajduje się właśnie w jelicie. Przejściowy niedobór jakiegoś składnika może mieć negatywny wpływ na układ odpornościowy kota. Coraz więcej, mówi się o żywieniu spersonalizowanym (szczególnie jest to już zauważalne przy żywieniu kotów z cukrzycą czy chorobami nerek).
Marka Comfy wprowadza właśnie na rynek linię bezzbożowych przysmaków funkcyjnych dla kotów bez dodatku barwników, konserwantów i polepszaczy smaku. Oferta obejmuje pięć wariantów smakołyków wspierających różne aspekty zdrowia kota. Wśród nich znalazła się także propozycja dedykowana wspomaganiu kociej odporności. Przysmaki posiadają prosty, świetnej jakości skład o wysokiej zawartości białka – można w nim znaleźć aż 80% świeżo przygotowanej ryby, w tym 42% łososia, 28% białej ryby i 10% pstrąga. Tak duża zawartość produktów rybnych sprawia, że przysmaki są doskonałym źródłem kwasów omega-3 i omega-6, dzięki którym kot może cieszyć się dobrym zdrowiem i kondycją.
Agata Puk
Kierownik marki Comfy
Piśmiennictwo:
Grzegorz M., Wpływ pre- i probiotyków na wybrane zaburzenia żołądkowo-jelitowe u psów i kotów, „Weterynaria w Praktyce”, 2020; 9.
Kurosad A., Sikorska-Kopyłowicz A., Jonkisz P., Wybrane suplementy w żywieniu psów i kotów – kwasy tłuszczowe, pro- i prebiotyki, „Weterynaria w Praktyce, 2015; 9.
Łapińska J., Mechanizmy, oznaki i skutki stresu u kota, „Medycyna Kotów”, 2020.
Satyaraj E., Immunomodulacja: leczenie żywieniem, cz. II, „Weterynaria w Praktyce”, 2014; 3.
Sochocka M., Błach-Olszewska Z., Mechanizmu wrodzonej odporności, Postępy Med. Hig Dosw 2005; 59: 250–258.
Ziętek J., Wilczyńska A., Adaszek Ł., Winiarczyk S., Sajdak S., Jabłoński M., Wybrane immunostymulatory pochodzenia naturalnego – mechanizm działania i zastosowanie, „Magazyn Weterynaryjny”, 2020; 12.
