O tym, że ruch to zdrowie, wie każdy z nas. To samo dotyczy naszych czworonożnych pupili. Domowe psy, zwłaszcza te, które spędzają znaczną część dnia na beztroskim wylegiwaniu się na kanapie, a do tego, delikatnie mówiąc, nie odmawiają posiłków (i „małego co nieco” między nimi), narażone są, podobnie jak my, na klasyczne choroby cywilizacyjne, takie jak nadwaga i otyłość, oraz wynikające z nich bardzo poważne problemy zdrowotne. Dlatego – obok właściwej diety – niezmiernie ważne jest zapewnienie zwierzakowi niezbędnej, regularnej porcji ruchu. Co daje to zwierzakowi i jakie korzyści odnosi dzięki temu jego organizm? Oraz jaki rodzaj aktywności będzie najwłaściwszy dla psa, uwzględniając jego rozmiary, rasę, wiek i indywidualne ograniczenia zdrowotne?
Autor dr n. wet. Joanna Zarzyńska
Redaktor naczelna magazynu „ZooBranża”
Regularny ruch a zdrowie psa
Zdrowy, aktywny tryb życia ludzi jest obecnie szeroko promowany, również jako wsparcie ograniczenia ryzyka chorób cywilizacyjnych. Opiekunowie czworonogów chętniej się aktywizują, ponieważ mają „motywację” do ruszenia się z kanapy na spacer z psem. Zwykłe przysłowiowe spacerowanie na smyczy wokół bloku nie pozwala jednak psu zrealizować wszystkich potrzeb behawioralnych, dla wielu ras jest również niewystarczające pod względem dawki ruchu i rozładowania energii, co może potem skutkować nadmiernym pobudzeniem w domu, trudnością z wyciszaniem się i efektywnym odpoczynkiem, a skrajnie nawet tendencją do niszczenia. Do tego również wiele psów obecnie ma problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, ocenia się, że dotyczy to około 29% populacji – można powiedzieć, że jest to choroba cywilizacyjna, jak u ludzi. Stąd wielu opiekunów zaczyna poszukiwać możliwości bardziej aktywnych, sportowych rozwiązań. Obecnie dostępna jest szeroka gama tzw. psich sportów, które można z pupilem uprawiać, tworzą się też grupy amatorskie wspierające się w treningach. Oprócz biegania, jazdy na rowerze, dog-trekkingu, agility, frisbee, pullera, różnych wersji pracy zaprzęgowej popularna stała się praca węchowa – mantrailing, nosework, jak również fit paws czy praca pasterska (zaganianie).
Pies – stworzony do ruchu
Pies jest anatomicznie przygotowany do ruchu. Mięśnie szkieletowe stanowią ponad 50% masy jego ciała, ich prawidłowe funkcjonowanie jest zależne od optymalnego żywienia (wpływ na wydajność i kondycję) oraz prawidłowego treningu, dostosowanego do indywidualnych potrzeb psa. Stąd przede wszystkim należy dobrze ocenić potencjał swojego psa (a także swój, nie każdy opiekun jest przygotowany fizycznie na wielogodzinne marsze czy jazdę rowerem w terenie). Są rasy i typy budowy psów predysponujące do długotrwałego, regularnego wysiłku, inne potrzebują krótkich interwałów aktywności, a jeszcze inne (rasy miniaturowe czy brachycefaliczne) nie podołają dużym obciążeniom i z nimi po prostu możemy udać się na spokojne spacery czy urozmaicić ich życie poprzez korzystanie z mat węchowych czy zabawek interaktywnych. Psa z nadwagą czy otyłością nie można też nagle wprowadzić w reżim intensywnych ćwiczeń, najlepiej skonsultować dietetyczny plan odchudzania i plan aktywności fizycznej z lekarzem weterynarii. Stopniowo wydłużamy wtedy spacery i dodajemy krótkie sesje aktywnych zabaw.
Nie przeciążamy też wysiłkowo psów młodych, rosnących, nawet jeśli należą do ras tzw. aktywnych. Nadmierne obciążenia układu kostno-stawowego mogą skutkować problemami zdrowotnymi w przyszłości. Także bardziej intensywne ćwiczenia możemy rozpocząć z psem dopiero po ukończeniu 12 miesięcy, a u większych ras nawet później, po uprzednim sprawdzeniu w gabinecie weterynaryjnym, czy anatomia i fizjologia osobnika pozwala na intensywną aktywność (wykluczeniem mogą być choroby serca, układu oddechowego, czy wady budowy, np. dysplazja).
Aktywność a żywienie
Prawidłowe żywienie psa aktywnego to podstawa dostarczenia mu energii metabolicznej oraz białka. Są na rynku specjalistyczne karmy dla psów aktywnych (o dużej zawartości białka o wysokiej wartości biologicznej oraz podwyższonym poziomie tłuszczu) oraz suplementy. Jak również elektrolity – podobnie jak ludzie po wysiłku pies może mieć zaburzoną równowagę jonową. Odpowiednio dobrane suplementy pozwolą na przyspieszenie regeneracji potreningowej i odbudowę mięśni. Przydadzą się też kompleksy witamin, zwłaszcza witamina C, która polecana jest organizmom narażonym na wzmożony wysiłek. Uczestniczy w syntezie hormonów biorących udział w odpowiedzi na stres w organizmie – czyli działa mobilizująco, jest też oczywiście znanym przeciwutleniaczem. Generalnie naturalne przeciwutleniacze będą przydatne. Wysiłek to także spore obciążenia dla stawów, zatem niezbędna będzie chondroprofilaktyka wzmacniająca strukturę i wytrzymałość stawów, sprawność ścięgien, regenerująca tkankę chrzęstną, a także zmniejszająca ryzyko mikrourazów i kontuzji. Psom aktywnym poleca się także aminokwasy rozgałęzione oraz HMB. Wiele firm opracowało formuły złożonych suplementów „active”, przeznaczone właśnie dla wsparcia organizmu psa aktywnego.
Kierownik Hurtowni Beaphar
www.beaphar.com
Aktywność fizyczna w przypadku psów to coś więcej niż profilaktyka i wspomaganie zdrowego rozwoju, to główny element zaspokajania potrzeby fizjologicznej. Pewne ramy i oczekiwania w związku z psią aktywnością można określić na podstawie wieku i rasy psa. Szczeniaki i młode psy z natury odznaczają się dużą ruchliwością, co jest odruchem zaspokajania ich potrzeby aktywności fizycznej, i to bez względu na rasę, co oznacza, że szczeniaki każdej rasy są bardziej aktywne niż psy dorosłe. Natomiast jeżeli chodzi o psy dojrzałe, tu jako opiekunowie musimy zadbać o odpowiednią ilość ruchu proporcjonalną do wymagań, jakie stawia przed nami dana rasa. W okresie wzmożonej aktywności powinniśmy dodatkowo wzbogacać dietę naszego czworonoga o elementy wzmacniające układ kostny i stawowy. Firma Beaphar w tym segmencie oferuje wiele produktów, takich jak Salvical i Irishcal w postaci proszku, jako dodatek do karmy dla psów dorosłych, który ma na celu wzbogacenie diety w wapń. Analogicznym preparatem dla kociąt i szczeniaków jest preparat Juniorcal. Dodatkowo preparat Gelenk Fit w postaci przysmaków (snacks) lub sticksów zapewni prawidłowe funkcjonowanie chrząstki stawowej psów w każdym wieku. Pamiętajmy, iż fakt, że nasza rasa nie należy do najbardziej aktywnych, nie oznacza, że nie powinniśmy podawać ww. preparatów. Bardzo często to właśnie takim rasom, jak buldog francuski i inne, odznaczające się ograniczoną sprawnością fizyczną, powinniśmy wzbogacać dietę o elementy wspomagające rozwój kości i stawów, które często z przyczyn m.in. genetycznych są narażone na różnego rodzaju dysfunkcje czy urazy.
Zawsze pamiętajmy o wodzie dla psa (jest wiele modeli misek składanych, dobrych na podróż i aktywności właśnie, również w wersji z bidonem). Unikajmy intensywnych treningów w pełnym słońcu, psy, podobnie jak ludzie, mogą dostać udaru cieplnego, niebezpiecznego dla ich życia. Warto więc zaopatrzyć się na lato w maty chłodzące czy inne systemy pozwalające na obniżenie temperatury ciała.
Wygoda i bezpieczeństwo
Podczas aktywności należy zapewnić psu bezpieczeństwo i komfort, żeby nie narażać jego zdrowia czy nawet życia. Trzeba dobrać zwierzęciu odpowiednie szelki, obrożę oraz smycz/linkę do treningów. Wielu producentów tych akcesoriów obecnie wprowadziło linie dla psów aktywnych, a wręcz konkretne modele dedykowane konkretnym sportom (bogata oferta dotyczy zwłaszcza psów myśliwskich oraz zaprzęgowych czy do pracy węchowej). Dobieramy szelki czy smycz do wielkości psa, znajdźmy modele ograniczające ryzyko obtarć czy odparzeń, oddychające, odporne na zmienne warunki środowiska. Warto zaopatrzyć psa w odblaski, jeśli ćwiczymy po zmroku czy w okolicy, gdzie jest ruch samochodowy. Niektóre szelki czy obroże/smycze mają wszyte odblaski, są też diody led do przyczepiania. Smycz/linka powinna być zaopatrzona w dobry, bezpieczny karabińczyk, nieprzesadnie ciężki. Długość smyczy/linki będzie uzależniona od typu aktywności. Dla niektórych aktywności, gdzie pies ciągnie do przodu (np. bieg, bike-joring), przyda się smycz z amortyzatorem, żeby ograniczyć efekty sił fizycznych oddziałujących na kręgosłup psa. Dla opiekuna z kolei przydadzą się pasy biodrowe, które pozwolą mieć swobodne ręce. Dla psów aktywnych w trudnym terenie, np. w górach czy rumowiskach, oferowane są specjalne buty.
W sportach, w których używamy akcesoriów, np. frisbee, aporty, piłki, dummy, pamiętajmy o zakupie akcesoriów dobrej jakości, bezpiecznych dla psa, bez ryzyka połamania, odszczepienia małych fragmentów, nie z tworzyw niebezpiecznych (melamina) itp. Często akcesoria takie dopasowane są do masy ciała zwierzęcia czy rodzajów treningu/stopnia trudności treningu. Warto skonsultować się z osobami prowadzącymi szkolenia albo zaawansowanymi w treningu, aby doradziły, jakie akcesoria będą najlepsze dla danego psa.
W wielu sportach interwały aktywności są przerywane czasem oczekiwania (np. agility, tropienie), a psy bardzo pobudzone mogą źle znosić przebywanie w grupie, stąd wielu opiekunów zaopatruje się w klatkę czy odpowiedni transporter, w którym pies może się bezpiecznie schować i odpocząć. Pies powinien być przyzwyczajany do pozostawania w klatce.
Sama aktywność daje psu wiele radości, jak również spędzanie czasu z opiekunem. Nie zapominajmy jednak, że psy (podobnie jak ludzie) lubią działania zakończone sukcesem oraz pozytywne wzmacnianie dobrych zachowań. Czyli treningi nie powinny być stresujące dla zwierzęcia, kończymy je pozytywnie wykonanymi ćwiczeniami, nie porażką, okazujmy zwierzęciu zadowolenie i wparcie. Doskonałym pozytywnym wzmocnieniem będą nagrody (tzw. treserki, drobne przekąski, które szybko zostaną zjedzone), do nich przydatne będą saszetki. Pamiętajmy, że nie ma to być karmienie psa, tylko nagrodzenie dobrego wykonania zadania (nagradzanie jest stopniowane). Dla niektórych psów lepszą nagrodą będzie chwila zabawy z opiekunem – np. szarpakiem.
Wszelkie urozmaicenia w aktywności, takie jak zmiany miejsca treningów, zmiany ćwiczeń, przeplatanie ćwiczeń fizycznych zadaniami węchowymi, dadzą psu najwięcej satysfakcji.
