Karmy dla kotów sterylizowanych

Karmy dla kotów sterylizowanych pojawiły się na rynku na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat i stosunkowo szybko zdobyły znaczny udział w sprzedaży karm dla kotów. Jest to spowodowane przede wszystkim znaczącym wzrostem liczby sterylizowanych lub kastrowanych kotów, a co za tym idzie rosnącą liczbą potencjalnych klientów na tego rodzaj produkty.

O konieczności podawania kotom, którym usunięto gruczoły płciowe, specjalnej karmy zadecydowała jedna podstawowa rzecz – rosnąca liczba kotów otyłych w populacji kotów wysterylizowanych/wykastrowanych. O skali problemu świadczą jednoznacznie badania przesiewowe prowadzone na całym świecie. Na przykład w Nowej Zelandii wykazano, że w populacji kotów żyjących w miastach 31% kotów sterylizowanych/kastrowanych ma nadwagę. Niektórzy naukowcy uważają nawet usunięcie gonad za najważniejszy czynnik ryzyka dla rozwinięcia się otyłości u kotów, a jedynym czynnikiem, który mógłby znaczeniem równać się ze sterylizacją/kastracją jest błędne oszacowanie masy ciała kota przez jego właściciela. Ale dla wielu właścicieli stało się jasne – sterylizacja może spowodować otyłość, więc kot musi dostawać taką karmę, na jakiej nie będzie w stanie przybrać na wadze. Problem dotyczył przede wszystkim kotek i w nieco mniejszym stopniu kocurów. W przypadku kotek przyczyną nadmiernego przyrostu masy ciała po sterylizacji jest usunięcie jajników jako źródła estrogenów, które posiadają zdolność do hamowania pobierania pokarmu.

Modyfikacja diety kotów sterylizowanych

Wybierając karmę dla kotów sterylizowanych należy pamiętać o kilku istotnych zmianach, jakie zachodzą w organizmie po zabiegu. Ich konsekwencją jest m.in. wzrost ilości zjadanej karmy, średnio o 20%, już w ciągu 48 godzin po zabiegu. Zwiększonemu pobraniu karmy towarzyszy spadek zapotrzebowania energetycznego o 30%. Dlatego tak ważnym jest, aby poziom tłuszczów w karmach dla kotów sterylizowanych był obniżony. Korzystny jest także dodatek L-karnityny, która wspomaga lepsze wykorzystanie tłuszczów. Nie można również zapomnieć o podwyższonym poziomie białka, które sprzyja zachowaniu masy mięśniowej.

Mając na uwadze powyższe problemy jako zasadę przyjęto, że karma przeznaczona dla kotów sterylizowanych/kastrowanych musi dostarczać mniej kalorii, chociaż mechanizm powstawania otyłości u zwierząt sterylizowanych nie jest do końca jasny. Początkowo uważano, że u kotów przyczyną nadmiernego przyrostu masy ciała po sterylizacji może być spadek spoczynkowego tempa metabolizmu o około 20-25%, a co za tym idzie konieczne jest zmniejszenie wartości energetycznej podawanego pokarmu o 25-30%. Ale wzrost ryzyka odkładania się tkanki tłuszczowej w organizmie może wynikać także ze wzrostu spożycia pokarmu. W praktyce okazało się bowiem, że w ciągu 4 tygodni od wykonania zabiegu usunięcia gonad dochodzi do wzrostu spożycia energii metabolicznej przez sterylizowane koty o ponad 25%, a istotny wzrost apetytu u kotów widoczny jest już 3 dni po zabiegu. Okazało się także, że koty po usunięciu gonad mają problemy z samodzielnym regulowaniem ilości pobieranego pokarmu, ponieważ pojawiały się u nich wyraźne tendencje do zjadania większości lub całego oferowanego im pokarmu, nawet mimo tego, że przed zabiegiem miały także wolny dostęp do pokarmu i nigdy tego rodzaju zachowania u nich nie występowały. Z punktu widzenia żywieniowego skutkiem sterylizacji, kastracji jest więc:

• szybki wzrost apetytu bezpośrednio po zabiegu
• zanik mechanizmów regulujących pobieranie pokarmu
• szybki wzrost masy ciała w ciągu pierwszych kilku tygodni po zabiegu
• większe ryzyko problemów związanych z chorobą dolnych dróg moczowych w dłuższej perspektywie czasu.

Oczywiste jest więc, że karma dla kotów sterylizowanych powinna mieć niższą wartość kaloryczną oraz kontrolowaną zawartość składników mineralnych (mogących być źródłem składników kamieni moczowych) w porównaniu do standardowej karmy dla kotów dorosłych. Przeprowadzone badania wskazują, że aby koty po sterylizacji mogły utrzymać swą wcześniejszą masę ciała, muszą otrzymywać o co najmniej 24 do 30% mniej kalorii w pokarmie. Wydaje się także, że jest to szczególnie istotne w pierwszym okresie po sterylizacji, ponieważ w ciągu pierwszych 8-15 tygodni po zabiegu tempo przyrostu masy ciała u sterylizowanych kotów jest najwyższe. Aby zapewnić kotom po zabiegu sterylizacji utrzymanie wyjściowej masy ciała średnie spożycie energii metabolicznej powinno wynosić od 40 do 45 kcal/kg m.c./dzień (kot o masie ciała 5 kg powinien otrzymywać około 200–225 kcal/dzień). Ale istnieją także koty, których przed przyrostem masy ciała nie chroni nawet zmniejszenie dziennej dawki energetycznej do 40 kcal/kg m.c./dzień, a takie zapotrzebowanie energetyczne to około połowa typowego bytowego zapotrzebowania energetycznego dla kotów dorosłych (od 70 do 90 kcal/kg m.c./dzień). Okazuje się więc, że nawet zmniejszenie podaży kalorii o ponad 50% może nie być wystarczające do zabezpieczenia kotów po sterylizacji przed nadwagą.

Z punktu widzenia żywieniowego skutkiem sterylizacji, kastracji jest:

• szybki wzrost apetytu bezpośrednio po zabiegu
• zanik mechanizmów regulujących pobieranie pokarmu
• szybki wzrost masy ciała w ciągu pierwszych kilku tygodni po zabiegu
• większe ryzyko problemów związanych z chorobą dolnych dróg moczowych w dłuższej perspektywie czasu

Jako że karma dla kotów wysterylizowanych/wykastrowanych powinna zawierać kontrolowaną ilość kalorii, większość producentów jako karmy dla zwierząt sterylizowanych/kastrowanych oferuje produkty o obniżonej wartości kalorycznej, zbliżonej do wartości typowych karm typu „obesity”, czyli karm przeznaczonych dla kotów otyłych. W przypadku kotów zmniejszenie wartości kalorycznej karmy nie jest sprawą zbyt prostą, ponieważ większość kotów nie toleruje zbyt dobrze karm zawierających podwyższoną zawartość włókna pokarmowego. Włókno powoduje zmniejszenie gęstości energetycznej karmy, ale nie jest zbyt smakowite i koty oddają po nim stosunkowo duże ilości kału. Dlatego wydaje się, że znacznie racjonalniejszym rozwiązaniem może być stosowanie karm o podwyższonej zawartości białka pokarmowego (powyżej 40% w suchej masie), które promowane są obecnie jako karmy odchudzające metabolicznie. Karmy te są bardzo smakowite, a prowadzone na świecie badania sugerują, że pozwalają one na odchudzanie kotów, które były wcześniej oporne na inne rodzaje karm niskokalorycznych. Nie są, niestety, najtańsze.
Karma dla kotów sterylizowanych powinna zawierać także kontrolowaną zawartość składników mineralnych, czyli posiadać pewne cechy diet weterynaryjnych przeznaczonych dla kotów z chorobą dolnych dróg moczowych. Jest to spowodowane faktem, że u kotów sterylizowanych/kastrowanych wzrasta ryzyko wystąpienia kamicy moczowej, a zmniejszenie zawartości magnezu czy wapnia może ryzyko to ograniczyć. Karmy te mogą także zawierać podwyższoną zawartość sodu (soli), ponieważ powoduje to pobudzenie ośrodka pragnienia i sprawia, że koty piją więcej wody, co przekłada się na większą objętość oddawanego moczu i zmniejsza ryzyko, że w takim moczu wytrącą się kryształy i kamienie moczowe. Z praktycznego punktu widzenia u kotów sterylizowanych/kastrowanych idealnym rozwiązaniem jest podawanie karmy wilgotnej (saszetki, puszki), która ma znacznie mniejszą gęstość energetyczną niż karma sucha (czyli w praktyce, aby spełnić swoje zapotrzebowanie pokarmowe, koty muszą zjeść znacznie więcej pokarmu niż w przypadku karmy suchej). Ponadto podawanie karmy wilgotnej sprawia, że koty spożywają znacznie większe ilości wody z pokarmem, co także ma działanie chroniące je przed rozwijaniem się kamicy moczowej.
Sposób żywienia
Mając na uwadze fizjologiczne podłoże zmian w metabolizmie u kotów sterylizowanych trzeba jednoznacznie podkreślić, że kluczowe znaczenie u takich zwierząt ma ścisłe kontrolowanie ilości i rodzaju podawanego im pokarmu bezpośrednio po wykonaniu zabiegu. Kluczowe znaczenie wydają się mieć pierwsze dwa – trzy miesiące, kiedy apetyt kota dramatycznie rośnie (szczególnie u kotek), zaś właściciel jeszcze nie widzi tak wyraźnego wzrostu masy ciała. Często jest tak, że właściciel zauważa nadwagę u swojego wysterylizowanego kota dopiero po dwóch miesiącach od zabiegu, próbuje temu przeciwdziałać, ale w tym momencie jest już za późno i próby odchudzenia kota do początkowej masy ciała kończą się niepowodzeniem. Dlatego zasady są proste i muszą być bezwzględnie przestrzegane: kot po sterylizacji, szczególnie kot starszy, musi zacząć otrzymywać specjalną karmę bezpośrednio po zabiegu i właściciel musi bezwzględnie przestrzegać zalecanych dawek. Takie restrykcyjne żywienie należy prowadzić przez około 3 miesiące, a następnie można zacząć nieco ograniczać restrykcje, uważnie obserwując zmiany masy ciała u kota. Jeżeli nie tyje, to można spróbować stopniowo wprowadzać np. przekąski. Nie wszystkie bowiem koty po sterylizacji mają nadwagę.
Podsumowanie
Karma przeznaczona dla kotów sterylizowanych/kastrowanych łączy w sobie pewne cechy karmy niskokalorycznej oraz karmy przeznaczonej dla kotów z chorobą dolnych dróg moczowych – musi dostarczać mniej kalorii oraz zawierać kontrolowaną zawartość składników mineralnych, pobudzając jednocześnie koty do spożywania większej ilości wody. Ale trzeba też wyraźnie powiedzieć, że jak dotychczas nie opracowano żadnych standardowych norm żywienia kotów sterylizowanych/kastrowanych i dlatego producenci nie mają się do czego odnieść przygotowując własne produkty. Stąd też w karmach dla tej grupy zwierząt mogą pojawić się różne dziwne substancje, które teoretycznie mogą wspomagać koty sterylizowane, ale których skuteczności nikt nie zweryfikował. Brak norm żywieniowych sprawia także, że karmy takie trudno ze sobą porównywać. Ale zawsze warto wiedzieć jedną rzecz – jaka jest wartość energetyczna zalecanej karmy. Wtedy możemy ją porównać z dotychczasową karmą kota i zorientować się, o ile mniej kalorii zawiera nowy pokarm. No i nie wolno nigdy czekać z wprowadzeniem karmy dla kotów sterylizowanych do momentu pojawienia się pierwszych oznak nadwagi. Wtedy jest już bowiem za późno i niekiedy, nawet mimo wprowadzenia niezwykle restrykcyjnych zasad żywienia kota, nie udaje się przywrócić jego początkowej masy ciała.