Aby zapewnić naszym pupilom optymalne żywienie, obok białka, tłuszczy i węglowodanów w ich jadłospisie należy uwzględnić również witaminy. Dotyczy to także królików. Dla prawidłowego funkcjonowania potrzebują one rozmaitych witamin, których niedobór może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
dr n. wet. Joanna Zarzyńska
Jakich witamin potrzebują króliki i gryzonie?
Często zastanawiamy się nad profilem składników odżywczych niezbędnych dla królików i gryzoni oraz surowcami, które tych składników powinny dostarczać – jakie źródła białka, a jakie włókna surowego będą dla nich najlepsze. W bilansowaniu dawek pokarmowych tych zwierząt nie możemy zapominać o dostarczaniu im niezbędnych witamin – związków organicznych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, które muszą być dostarczone z pożywieniem. Niedobory witamin mogą obniżyć jakość życia czy prowadzić do stanów chorobowych. Zwykle prawidłowo dobrany pokarm pokrywa zapotrzebowanie na witaminy, choć rynek oferuje też suplementy do stosowania profilaktycznego lub interwencyjnego (np. w postaci multiwitamin czy kompleksów mineralno-witaminowych lub multiwitamin z aminokwasami). Kiedy szczególnie warto zastanowić się nad suplementacją? Kiedy mamy zwierzę odebrane ze złych warunków, niedożywione, zwierzę po poważnej chorobie, w rekonwalescencji, w stanach obniżonej odporności oraz w warunkach długotrwałego stresu. Jeśli mamy wątpliwości, czy młode zwierzę w okresie wzrostu ma dobrze skomponowaną dietę, to po konsultacji z lekarzem weterynarii możemy uzupełniać dietę suplementami. W zależności od formy (płyn, proszek, pelet) i zaleceń producenta preparaty dodaje się do wody do picia, miesza z karmą, u większych gryzoni krople można podawać bezpośrednio do pyszczka. Biologiczna dostępność witamin jest różna, zależy od źródła czy formy samej witaminy w preparacie (np. kwas L-askorbinowy).
Przedstawiciel Handlowy,
ACTION S.A.
W ofercie platformy zakupowej i-serwis mogą Państwo zakupić poza karmą i przysmakami produkty z witaminami dla królików i gryzoni. Do takich produktów możemy zaliczyć: Krople witaminowe Beaphar Vitamin Drops +Vit C, które zawierają 10 witamin koniecznych dla utrzymania skóry i sierści w należytym stanie oraz wspierają odpowiednie funkcjonowanie układu immunologicznego. W przypadku świnek morskich możemy polecić Cavi Fruit, który doskonale zwalcza wolne rodniki i wzmacnia układ odpornościowy. Zapraszamy do zapoznania się z naszym pełnym asortymentem.
Kawie domowe, popularnie nazywane świnkami morskimi, nie wytwarzają samodzielnie witaminy C. Jej niedobór może skutkować zaburzeniami trawienia i problemami mięśniowymi. By im zapobiec, zalecana jest suplementacja kwasu askorbinowego pod postacią świeżych owoców i warzyw oraz specjalistycznych karm uzupełniających. Witamina C (30 000 mg) od Laboratoire Francodex jest dostępna w płynnej formie, w dwóch pojemnościach do wyboru (15 i 250 ml). Nie tylko zapobiega niedoborom, lecz także wspomaga układ immunologiczny i odporność organizmu. Dla zwolenników innej formy suplementacji stworzyliśmy przysmak dla kawii – chrupiące krokieciki o smaku jabłka zawierające wit. C (10 mg/ przysmak) oraz ekstrakt z jeżówki, inulinę i kompleks witamin.
*Zolux – właściciel marki Laboratoire Francodex, www.francodex.com/pl
biuro@zolux.pl, tel. +48 43 678 43 13
opiekunka marki Laboratoire Francodex
Do czego służą witaminy?
Witamina A (retinol) jest powiązana z funkcjonowaniem narządu wzroku, rozwojem skóry i bariery skórnej, stanem okrywy włosowej, bierze udział w odpowiedzi immunologicznej, przyspiesza gojenie ran. Stąd przy jej niedoborach mogą wystąpić choroby oczu, a także skłonności do infekcji (zwłaszcza infekcje związane z przewodem pokarmowym) oraz zaburzenia rozrodu. Dla gryzoni i królików dobrym źródłem prowitaminy A (beta karotenu) i witaminy A są zielonki, kiełki, jarmuż, marchew, dynia, papryka.
Witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu, warunkuje mineralizację kości oraz zębów, bierze udział w procesach odpornościowych. Prowitamina D musi być aktywowana promieniowaniem UV – stąd mówi się, że zwierzęta powinny przebywać na „świeżym powietrzu”, kiedy warunki są sprzyjające, a w pomieszczeniach, gdzie są utrzymywane, powinien być dostęp światła słonecznego. Jednak zakłada się, że synteza skórna jest nieadekwatna do potrzeb i witamina ta powinna być dostarczana z zewnątrz. Ponieważ siekacze gryzoni i królików stale rosną, to kontrolując ich stan, możemy się zorientować, czy nie występuje niedobór tej witaminy, przy skłonności do problemów stomatologicznych powinniśmy wziąć to pod uwagę. U młodych, rosnących organizmów może dochodzić do zaburzeń kostnienia i krzywicy.
By zadbać o równowagę żywieniową i zdrowy stan sierści gryzoni i królików, francuska marka Laboratoire Francodex stworzyła preparaty witaminowe do regularnej suplementacji. Vitavit to połączenie witamin z grupy B, witaminy A, C, D3, E, K3 i PP oraz kwasu pantotenowego, foliowego i biotyny, które są szczególnie zalecane w okresie linienia i rekonwalescencji. Intestinet dzięki zawartości prebiotyków i błonnika pokarmowego wspomaga równowagę flory bakteryjnej przewodu pokarmowego i jelit oraz zapobiega problemom trawiennym i utracie masy ciała.
Marta Gierłowska
opiekunka marki Laboratoire Francodex
Witamina C (kwas askorbinowy) jest syntetyzowana w organizmach większości zwierząt. Świnki (podobnie jak ludzie) nie syntetyzują witaminy C, ponieważ nie wytwarzają enzymów wątrobowych związanych z przemianami glukozy do kwasu askorbinowego. Kwas askorbinowy bierze udział w produkcji kolagenu. Hipowitaminoza C jest wiązana z wadami zgryzu (osłabienie więzadła periodentycznego), zmianami zabarwienia zębów, zmianami w stawach, kulawiznami i niechęcią do ruchu. Zwierzę może stracić apetyt, mieć problemy z odpornością i gojeniem się ran, zwiększa się podatność na stres. Kwas askorbinowy powinien być chroniony przed działaniem wysokiej temperatury i tlenu, więc jeśli chcemy go suplementować, to odradza się dodawanie go do wody (często świnki odmawiają też pobierania wody z dodatkiem witaminy C), raczej w kroplach na pożywienie (są też suplementy w formie granulatu, np. z pietruszki), a najlepiej bezpośrednio do pyszczka za pomocą pipety. Średnio świnka potrzebuje 10–20 mg/dzień. Niektóre karmy zawierają dodatek witaminy C, co daje stałą suplementację i to często w bardzo wysokich dawkach. Może być to niebezpieczne, bo „bombardujemy” zwierzę witaminą w karmie, możemy ją dodatkowo podawać w suplemencie płynnym i z naturalnych źródeł (papryka, pietruszka, jarmuż, brokuł, czarna porzeczka, żurawina, truskawki, owoce jagodowe). Pamiętajmy, że hiperwitaminoza C może mieć podobne objawy jak niedobory i obserwowana jest u starszych osobników (kruchość zębów, choroba periodontyczna, zmiany zwyrodnieniowe stawów). Zatem podawanie witaminy C dla świnek powinno być świadome i w miarę potrzeby.
Witaminy A, C i E są silnymi przeciwutleniaczami, ograniczają procesy starzenia i uszkadzające działanie wolnych rodników. Witamina E (tokoferol) współdziała z selenem. Wspomaga pracę mięśni oraz wpływa na płodność. Chroni przed infekcjami. Tokoferole mają znaczenie w terapii przeciwnowotworowej. Witamina E wytwarzana jest wyłącznie w roślinach, dobrym jej źródłem są świeże zielonki, młoda trawa także orzechy, migdały, ziarna zbóż, słonecznik oraz liście drzew. Suszenie powoduje duże straty witaminy E. W badaniach naukowych u szczurów, którym podawano wysokie dawki witaminy E, pojawiały się objawy antagonistyczne do działania witaminy D i K – spowolnienie wzrostu, przedłużenie czasu protrombinowego, pogorszenie mineralizacji kości. Jednak generalnie witamina E uznawana jest za najmniej toksyczną witaminę rozpuszczalną w tłuszczach.
Najlepszym przykładem jest świnka morska i jej zapotrzebowanie na kwas askorbinowy, którego organizm tego gryzonia nie produkuje (jest to cecha charakterystyczna świnki morskiej, naczelnych i niektórych gatunków nietoperzy). Dorosły gryzoń powinien otrzymywać około 30 mg/kg masy ciała. Firma Beaphar posiada w ofercie dwa preparaty przeznaczone do suplementacji świnek morskich w witaminę C. Są to preparat C-NIS w postaci smakołyków oraz roztwór w płynie 100 ml.
Dodatkowo firma Beaphar dostarcza na rynek karmę bezzbożową klasy superpremium Beaphar Care+ przeznaczoną dla konkretnych grup gryzoni i królików (króliki, chomiki, kawie, koszatniczki, szczury, myszy i szynszyle), która swoim składem bardzo precyzyjnie bilansuje dietę każdego z ww. zwierząt.
mgr farm. Łukasz Sitek
Kierownik Hurtowni Beaphar
Witamina K stanowi jeden z czynników krzepnięcia, jest wytwarzana przez biotę bakteryjną jelit, można ją znaleźć w roślinach. Do jej niedoboru dochodzi rzadko (np. przy nawracających biegunkach). Syntetyczna witamina K wchłania się w jelicie cienkim i grubym metodą pasywną.
Witaminy z grupy B oddziałują na cały organizm: układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, mięśnie, wspomagają przemianę materii, wspierają kondycję skóry. Ich niedobory mogą prowadzić do utraty apetytu, zahamowania wzrostu, apatii i obniżenia aktywności. O ile witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) kumulują się w organizmie, o tyle witamina C i witaminy z grupy B nie, stąd muszą być regularnie dostarczane (zwłaszcza B6). Witaminy z grupy B znajdziemy w warzywach liściastych, pokrzywie, tymotce czy kiełkach, nasionach oleistych – ludzie pobierają je też z pokarmów mlecznych i mięsnych czy jaj, których brak w diecie gryzoni i królików. Natomiast larwy owadów w diecie np. szczurów są dobrym źródłem witamin. Niektórzy polecają dodatek jaj i np. twarogu czy jogurtu w diecie szczurów. Witamina B6 jest niezbędna do zapewnienia prawidłowej długości życia gryzoni, jest kofaktorem wielu enzymów. Witamina B6 pochodzenia roślinnego ma postać glikozylowaną, dlatego jej biodostępność jest niższa. Wiadomo też, że witamery B6 oraz ufosforylowane pochodne są wrażliwe na światło oraz procesy technologiczne (sterylizacja cieplna obniża aktywność nawet do 70%). Witamina B7 (biotyna) jest syntetyzowana przez biotę bakteryjną w jelicie u zdrowych szczurów i w ten sposób jest częściowo pokrywane zapotrzebowanie na nią.
Zazwyczaj nasi pupile wykazują zapotrzebowanie na witaminę C konieczną do funkcjonowania organizmu. W przypadku kawii domowej uzupełnienie kwasu askorbinowego jest niezbędne, ponieważ nie jest ona w stanie samodzielnie syntetyzować go w swoim organizmie. Jednak w przypadku królików lub małych gryzoni powinien być on jedynie uzupełnieniem, aby zwiększyć odporność organizmu oraz wspierać układ trawienny, usprawniając pracę jelit.
www.biofeedzoo.pl
Aleksandra Walasiak
Product Manager BIOFEED ZOO
Owoce jako źródło witamin
Cennym źródłem naturalnych witamin mogą być owoce, świeże lub suszone, np. banan suszony jako źródło potasu oraz witaminy B6 jest dobry dla chomików i szczurów. Pamiętajmy jednak, że dla niektórych gatunków gryzoni podawanie suszonych owoców jest związane z ryzykiem wystąpienia cukrzycy (koszatniczka). Wysokoenergetycznych pokarmów/ dodatków unikamy też w żywieniu szynszyli (w tym świeże i suszone owoce, pestki i nasiona) i zawsze podchodzimy z ostrożnością, ponieważ niosą ryzyko nadwagi, także u innych gatunków. Świeże owoce dla królików czy świnek powinny być tylko niewielką przekąską (skrajni miłośnicy naturalnego żywienia odrzucają owoce i warzywa korzeniowe z diety świnek). Jeżeli np. siano czy karma są wzbogacane o warzywa czy owoce, to nie należy dublować porcji owocowo-warzywnej gryzonia. Warzywa świeże dla kroimy na paski lub plasterki, nie na drobną kostkę (ryzyko zadławień). Warzywa i owoce przed podaniem zawsze powinny być świeże, umyte i osuszone.
